Cukrzyca to przewlekła choroba spowodowana brakiem lub nieprawidłowym działaniem hormonu zwanego insuliną wytwarzanego przez specjalne skupiska komórek znajdujące się w trzustce. Wraz z innymi hormonami insulina bierze udział w regulacji wszystkich procesów przemiany materii zachodzących w organizmie człowieka.

Zgodnie z obecnie obowiązującą klasyfikacją wyróżnia się dwa podstawowe typy cukrzycy:

● cukrzycę typu 1 (insulinozależną, młodzieńczą) - gdy trzustka w ogóle nie produkuje insuliny;

● cukrzycę typu 2 (insulinoniezależną, dorosłych) - gdy insuliny jest zbyt mało lub komórki ciała nie są zdolne do wykorzystania insuliny własnej.

Znane są także inne, rzadkie typy cukrzycy związane na przykład z operacyjnym usunięciem trzustki lub spowodowane przyjmowaniem niektórych leków. Istnieje też odmiana cukrzycy pojawiająca się u kobiet w ciąży, która ustępuje po porodzie.  

 

Objawy niedawno wykrytej lub niedostatecznie leczonej cukrzycy są bardzo typowe, chociaż ich nasilenie może mieć różny stopień. Na typowy zespół objawów klinicznych składają się: zmęczenie, osłabienie, wielomocz (czyli częste oddawanie dużej ilości moczu), nadmierne pragnienie, zwiększony apetyt, chudnięcie.

Zarówno cukrzyca typu 1, jak i cukrzyca typu 2 ma podłoże genetyczne. Oznacza to, że ryzyko jej wystąpienia jest znacznie wyższe u tych osób, które są blisko spokrewnione z chorymi na cukrzycę. Szansa zachorowania na cukrzycę wzrasta z wiekiem, dlatego też osoby po 45 roku życia powinny przynajmniej jeden raz do roku kontrolować poziom cukru. Warto pamiętać, że cukrzyca występuje znacznie częściej u ludzi otyłych, prowadzących siedzący tryb życia, obciążonych nadciśnieniem tętniczym i zaburzeniami lipidowymi. Znacznie częściej też chorują na nią pacjenci, u których w przeszłości występowały zaburzenia tolerancji glukozy.

 

Wieloletni przebieg choroby może prowadzić do powstania tzw. przewlekłych powikłań cukrzycy, czyli uszkodzenia różnych tkanek i narządów w efekcie upośledzających ich funkcjonowanie.

Najbardziej znanymi powikłaniami są min. retinopatia cukrzycowa (uszkodzenie siatkówki i zaćma), nefropatia cukrzycowa (uszkodzenie funkcji nerek) oraz neuropatia cukrzycowa (uszkodzenie układu nerwowego). Do cięższych powikłań cukrzycy należą choroba wieńcowa, zwiększająca ryzyko wystąpienia zawału mięśnia sercowego i śmierci sercowej oraz zespół stopy cukrzycowej związany z zaburzeniami ukrwienia i unerwienia stopy, mogący doprowadzić do rozwoju owrzodzeń, deformacji stopy, infekcji, a w konsekwencji do martwicy i konieczności amputacji. Następstwem cukrzycy może być również choroba niedokrwienna ośrodkowego układu nerwowego prowadząca do różnego stopnia uszkodzenia mózgu.      

 

Podstawowe znaczenie dla rozpoznania cukrzycy mają badania biochemiczne krwi i oznaczenie zawartości cukru we krwi oraz w moczu (tzw. glikozurii, czyli cukromoczu). Prawidłowe stężenie cukru na czczo wynosi 60- 99 mg/dl. Cukrzycę rozpoznaje się, gdy na czczo stężenie cukru we krwi będzie wyższe niż 125 mg/dl.
Ponadto, cukrzycę można rozpoznać na podstawie 2-krotnego stwierdzenia stężenia cukru we krwi wynoszącego co najmniej 200 mg/dl w próbkach krwi pobranych o dowolnej porze dnia, niezależnie od czasu, jaki upłynął od przyjęcia posiłku.

W przypadkach budzących wątpliwości diagnostyczne zaleca się badanie glikemii 2 godziny po doustnym teście obciążenia 75,0 g glukozy rozpuszczonej w wodzie (ok. 300 ml). U chorego na cukrzycę stężenie cukru we krwi 120 minut po wykonaniu tego testu wynosi 200 mg/dl. U osób zdrowych w 120. minucie glikemia nie powinna przekraczać 140 mg/dl.

Aby zapobiec rozwojowi cukrzycy powienniśmy dbać o prawidłową masę ciała. Systematycznie uprawiać wysiłek fizyczny, wyeliminować z diety cukry proste (słodycze, napoje słodzone), a zamiast tego spożywać dużo warzyw i owoców. Tłuszcze zwierzęce należy zastąpić olejami roślinnymi. Nie należy również palić papierosów.

 

 

 

Aby zapobiec rozwojowi cukrzycy:

 

·          dbaj o prawidłową wagę ciała

·          systematycznie (co najmniej 3-5 razy w tygodniu przez 30 minut) uprawiaj wysiłek fizyczny - najlepiej spacer, marszobiegi, pływanie, jazda na rowerze, narciarstwo biegowe, gry zespołowe

·          wyeliminuj z diety cukry proste (słodycze, napoje słodzone), wybieraj produkty zawierające dużo włókien roślinnych (warzywa), zamiast tłuszczów zwierzęcych spożywaj oleje roślinne, wybieraj chude mięso i wędliny

·          nie pal papierosów

 

Rozpoznanie cukrzycy:

·          prawidłowe stężenie cukru na czczo: 60-99 mg/dl

·          jeżeli szybko chudniesz pomimo normalnego odżywiania, oddajesz duże ilości moczu, masz wzmożone pragnienie, jesteś senny, osłabiony, pogarsza ci się wzrok, występuje świąd sromu lub zapalenie napletka – być może masz cukrzycę! Rozpoznanie cukrzycy w takich wypadkach potwierdza stężenie cukru ponad 200 mg/dl.

·          jeżeli powyższe dolegliwości nie występują, a na czczo (po 10 godzinach bez jedzenia) stężenie cukru będzie wyższe niż 125 mg/dl, należy badanie powtórzyć

·          ponowny wynik powyżej 125 mg/dl świadczy o obecności cukrzycy i o konieczności rozpoczęcia leczenia

·          jeżeli stężenie cukru na czczo mieści się pomiędzy 100 mg/dl a 125 mg/dl, zgłoś się do lekarza, aby wykonać doustny test obciążenia glukozą