Obserwuje się jedno istotne klinicznie zdarzenie zatorowości żylnej (venous thromboembolism, VTE) u pacjentów w wieku 50 lat na każde 1000 pacjentolat, a 5 zdarzeń u pacjentów w wieku 75 lat na każde 1000 pacjentolat. Wiele czynników ryzyka związanych jest z VTE, ale obserwuje się często przypadki VTE u osób bez czynników ryzyka, natomiast u osób z wieloma czynnikami ryzyka często nie stwierdza się zatorowości. W badaniach klinicznych wykazano, że suplementacja witaminą E prowadzi do zahamowania syntezy witaminy K, w związku z czym zmniejszone jest stężenie czynników krzepnięcia zależnych od witaminy K. Witamina E również blokuje przyleganie płytek; jej znaczenie w zmniejszeniu ryzyka VTE jest nieznane.

 

Cel badania
Ocena długotrwałego stosowania witaminy E w obniżeniu ryzyka VTE w grupie zdrowych kobiet.

Grupę badaną stanowiło 39 876 chorych w wieku ≥ 45 lat, z negatywnym wywiadem w kierunku choroby wieńcowej, naczyniowej mózgu, raka lub innych ciężkich chorób.

Randomizacja chorych do grupy otrzymującej 600 U witaminy E co drugi dzień (n = 19 937) lub do grupy placebo (n = 19 939) oraz do grupy otrzymującej małą dawkę ASA lub placebo. W badaniu weryfikowano hipotezę opartą na obserwacjach epidemiologicznych, że suplementacja witaminy E wiąże się z redukcją ryzyka zachorowania na nowotwory i choroby sercowo-naczyniowe w związku z jej właściwościami antyoksydacyjnymi. Kobiety włączone do badania otrzymywały przez 3 mies. placebo celem wykluczenia osób niewspółpracujących. Co 12 mies. uczestniczki badania przesyłały informację o miesięcznym zużyciu leku, ocenę kwestionariuszową powikłań, objawów ubocznych, istotnych zdarzeń klinicznych i ocenę czynników ryzyka. Kobietom pobierano krew celem wykonania badań genetycznych (obecność czynnika V Leiden, mutacja genu G20210A protrombiny i polimorfizm MTHFR 677C>T).

Pierwszorzędowy punkt końcowy: pierwszorazowa VTE (nie wliczano kolejnych zdarzeń zatorowych u tej samej osoby)

Drugorzędowy punkt końcowy: zatorowość płucna (ze współistniejącą zakrzepicą żył głębokich lub bez niej) i zakrzepica żył głębokich bez zatorowości płucnej.

Kobiet w wieku 45–54 lat było 60%, 55–64 lat – 29,5% i ≥ 65 lat – 10,5%. Nadciśnienie tętnicze stwierdzono u 26% chorych, cukrzycę u 2,5%, hiperlipidemię u 30%, przebyte VTE 3%. Palące – 13% badanych. BMI < 25 kg/m² u 51% badanych, 25 – 29,9 kg/m² u 31% i > 31 kg/m² u 18%. W okresie przedmenopauzalnym było 28% kobiet, pomenopauzalnym i stosujących hormonalną terapię zastępczą – 30%, w okresie pomenopauzalnym niestosujących hormonalnej terapii zastępczej – 24%, brak danych u 18%. Krew do badań genetycznych pobrano od 67% chorych. W grupie tej czynniki Leiden V stwierdzono u 5,2% kobiet, mutację genu protrombiny u 2,7% i homozygoty TT dla MTHFR u 10,9%.

Pierwszorzędowy punkt końcowy: w ciągu 10 lat obserwacji stwierdzono pierwszorazową zatorowość żylną u 482 kobiet, w tym w 241 przypadkach rozpoznano samoistną VTE. Liczba zdarzeń VTE rosła wraz wiekiem badanych: w grupie wiekowej 45–54 lata przy włączaniu do badania stwierdzono 0,9 przypadku na 1000 pacjentolat, w grupie wiekowej 55–64 lata 1,4 przypadku na 1000 pacjentolat i w grupie wiekowej ≥ 65 lat 2,5 przypadku. W grupie otrzymującej placebo VTE rozpoznano istotnie statystycznie częściej. Łącznie w grupie otrzymującej witaminę E stwierdzono VTE u 213 badanych, co daje 1,07 zdarzenia VTE na 1000 pacjentolat, a w grupie placebo VTE stwierdzono u 269 badanych, co daje 1,36 zdarzenia VTE na 1000 pacjentolat (HR 0,79; 95% CI 0,66–0,94; p = 0,010). Również liczba nieprowokowanych przypadków VTE była niższa w grupie leczonej witaminą E i wystąpiła u 102 kobiet w grupie leczonej (0,51 zdarzenia na 1000 pacjentolat) i u 139 badanych w grupie kontrolnej (0,70 zdarzenia na 1000 pacjentolat), osiągając istotność statystyczną pomiędzy grupami (HR 0,73; 95% CI 0,57–0,94; p = 0,016).

Drugorzędowy punkt końcowy: leczenie witaminą E łączyło się z 28-procentową redukcją ryzyka zatorowości płucnej (HR 0,72; 95% CI 0,54–0,98; p = 0,034), podczas gdy ryzyko zakrzepicy żył głębokich było podobne (HR 0,83; 95% CI 0,66–1,04; p = 0,10)

Nie obserwowano różnic w poszczególnych podgrupach chorych, przy uwzględnieniu danych demograficznych i klinicznych. Większe ryzyko VTE stwierdzono w grupie kobiet otrzymujących placebo w przypadku przebytej VTE przed włączeniem do badania, z 44-procentową redukcją ryzyka w grupie kobiet otrzymujących witaminę E (HR 0,56; 95% CI 0,3–1,00; p = 0,048)

W podgrupie kobiet z genetyczną skłonnością do zaburzeń krzepnięcia krwi stwierdzono istotną statystycznie różnicę pomiędzy grupą leczoną witaminą E, a grupą placebo. Obecność czynnika Leiden V lub mutacja protrombiny wiązała się z wystąpieniem 1,98 zdarzenia na 1000 pacjentolat w grupie leczonej witaminą E i 3,85 zdarzenia na 1000 pacjentolat w grupie placebo (HR 0,51; 95% CI 0,30–0,87; p = 0,014). U homozygot TT z polimorfizmem dla MTHFR nie obserwowano różnic pomiędzy grupami (p = 0,061).

 

Dane uzyskane w badaniu wskazują, że suplementacja witaminą E może być związana redukcją ryzyka VTE u kobiet, szczególnie w podgrupie kobiet z przebytą zatorowością żylną i z genetyczną predyspozycją do zaburzeń krzepnięcia krwi.