Wstęp. Otyłość i nadwaga które stwierdza się u prawie dwóch-trzecich dorosłych Amerykanów, są związane z chorobami sercowo-naczyniowymi. O ile utrata masy ciała w krótkim okresie jest możliwa do osiągnięcia, to jej utrzymanie jest problemem dla większości chorych. Z badań obserwacyjnych wiadomo że metodami pomagającymi utrzymanie obniżonej masy ciała jest aktywny kontakt z chorymi, regularne pomiary diety, masy ciała i aktywności fizycznej i regularny wysiłek fizyczny. Szczególnie ważne jest utrzymanie obniżonej masy ciała w grupach chorych o wysokim ryzyku chorób sercowo-naczyniowych.
Cel badania. Ocena dwóch strategii postępowania celem utrzymania obniżonej masy ciała w populacji chorych wysokiego ryzyka rozwoju chorób sercowo-naczyniowych.

Grupę badaną stanowiło 1032 chorych z BMI pomiędzy 25 a 45 kg/m², leczeni z powodu nadciśnienia lub dyslipidemii, lub obu tych schorzeń, bez aktywnej choroby wieńcowej, bez cukrzycy i bez przebytych poważnych zdarzeń sercowo-naczyniowych w ostatnim czasie. Badani wyrazili zgodę na kontakt telefoniczny i przez Internet. Do badania nie włączano chorych leczonych farmakologicznie lub chirurgicznie z powodu otyłości, jak i chorych u których doszło do spadku masy ciała >9 kg w ostatnich 3 mies.

W fazie 1 badania nierandomizowanego, trwającego 6 mies. dążono do obniżenia masy ciała u uczestniczących w badaniu. W fazie 2 randomizowanej trwającej 30 mies. porównano dwie strategie prowadzące do utrzymania masy ciała, strategii opartej na personalnym kontakcie z uczestnikiem badania (n=342 badanych), strategii opartej na interaktywnym przekazywaniu danych (n=348 badanych) w porównaniu do typowego postępowania związanego z samokontrolą masy ciała (n=342 badanych). Do fazy 2 badania włączono chorych u których doszło do obniżenia masy ciała o co najmniej 4 kg w czasie fazy 1. W grupie z personalnym kontaktem przeprowadzano co miesiąc 5 do 15 min rozmowy telefoniczne, a co 4 mies. oceniano zalecenia w kontakcie bezpośrednim trwającym 45 do 60 min. W grupie przekazu interaktywnego za pomocą Internetu kontrolowano aktywność fizyczną, dietę i przekazywano wiadomości w cotygodniowych e-mailach. Jeżeli uczestnik badania nie logował się przez kolejne dwa tygodnie nawiązywano kontakt telefoniczny. W grupie samooceny chorzy otrzymywali zalecenia odnośnie diety i aktywności fizycznej, z oceną zaleceń metodą kwestionariuszową co 12 mies.
Pierwszorzędowy punkt końcowy: ocena zmian masy ciała od randomizacji do zakończenia badania w 30 mies.

Średni wiek chorych wyniósł 55,5 lat, mężczyźni stanowili 37% badanych. Nadciśnienie tętnicze stwierdzono u 87% chorych, hiperlipidemię u 40%. Średni BMI – 34 kg/m², nadwaga u 22% badanych, otyłość 1 stopnia (BMI 25-29,9) u 39%, 2 stopnia (BMI ≥35) u 39%. Średnie obniżenie masy ciała w fazie 1 badania wyniosło -8,5 kg. Średnia masa ciała na początku fazy 2 badania – 88 kg. Średnie dzienne spożycie kalorii 1600 kcal, średnia tygodniowa aktywność fizyczna – 163 min. Po 30 mies. dane uzyskano od 95% uczestników badania.
W fazie 1 badania spożycie kalorii uległo obniżeniu średnio w grupach o 325 kcal/dobę, w fazie 2 badania uległo nieznacznemu wzrostowi w grupach, w grupie samokontroli o 88 kcal/dobę, w grupie nadzorowanej interaktywnie o 16 kcal/dobę i w grupie z kontaktem personalnym o 55 kcal/dobę. Na zakończenie obserwacji poziom spożywanych kalorii był istotnie statystycznie niższy w porównaniu do wartości wyjściowych i uległ obniżeniu średnio o 231, 326 i 272 kcal/dobę odpowiednio w grupach.
W fazie 1 badania wysiłek fizyczny wzrósł średnio w tygodniu o 48 min, w fazie 2 uległ znacznemu obniżeniu we wszystkich grupach, w grupie samokontroli wzrost 32 min, w grupie nadzorowanej interaktywnie o 35 min i w grupie z kontaktem personalnym o 33 min w porównaniu do wartości wyjściowych.
Pierwszorzędowy punkt końcowy: w fazie 2 badania obserwowano wzrost masy ciała we wszystkich grupach. W grupie samokontroli wzrost wyniósł 5,5 kg, w grupie nadzorowanej interaktywnie wzrost o 5,2 kg i w grupie z kontaktem personalnym wzrost o 4 kg. Jednak masa ciała pozostała niższa po 30 mies. obserwacji w porównaniu do wartości wyjściowych. Różnica w masie ciała wyniosła -1,5 kg w grupie z kontaktem personalnym vs samokontrola (p=0,001), w grupie nadzorowanej interaktywnie różnica wyniosła -0,3 kg vs samokontrola (p=0,51), a w grupie z kontaktem personalnym vs nadzór interaktywny -1,2 kg (p=0,008).
Obniżenie masy ciała o co najmniej 4 kg obserwowano u 41,8% badanych. Obniżenie masy ciała poniżej 5% w porównaniu do wartości wyjściowych osiągnęło 37,1% badanych. W grupie samokontroli wartość tą osiągnęło 37,1% badanych w porównaniu do 42,2% w grupie z kontaktem personalnym (p=0,02).

Wnioski. Większość uczestników badania utrzymało obniżoną masę ciała przez okres badania. Comiesięczny krótki kontakt personalny zwiany jest z niewielkim ale utrzymującym się obniżeniem masy ciała, podczas gdy kontakt interaktywny i samokontrola nie wiążą się z tak korzystnymi wynikami leczenia.