Obniżenie stężenia glukozy w wyniku stosowania salicylanów opisał przed ponad 125 laty Ebstein. Ten zapomniany efekt nabiera znaczenia ponieważ wiele danych przemawia za powiązaniem cukrzycy typu 2 z procesami zapalnymi. Związek ten jest szczególnie ważny w patogenezie cukrzycy u kobiet z otyłością. ASA jako lek przeciwzapalny o właściwościach pleiotropowych, uczestnicy w szlakach przemian innych niż tylko synteza prostaglandyn. W badaniach klinicznych w których stosowano duże dawki ASA przez krótki okres czasu (3–10g/dzień przez 3 dni do 3 tyg.) uzyskiwano poprawę stężenia glukozy z obniżeniem oporności na insulinę, kosztem licznych objawów ubocznych. Mała dawka ASA w krótkotrwałych badaniach, wskazuje na zmniejszenie stężenia markerów zapalnych.

 

Ocena skuteczności małej dawki ASA stosowanej przewlekle w zmniejszeniu liczby noworozpoznanej cukrzycy typu 2 u kobiet w okresie pomenopauzalnym.

Prospektywne, z randomizacją, wieloośrodkowe, przeprowadzone metodą podwójnie ślepej próby, z grupą placebo.

Randomizacja do grupy otrzymującej 100 mg ASA co drugi dzień (n = 19326 kobiet) lub do grupy otrzymującej witaminę E (n = 19390 kobiet). Dawka ASA była niższa niż zalecana w prewencji chorób sercowo-naczyniowych, ale zmniejszała ryzyko powikłań żołądkowo-jelitowych. W obecnie analizowanej grupie badania WHS (Women’s Heath Study), wyłączono kobiety u których rozpoznano wcześniej cukrzycę. Co 6 mies. w pierwszym roku, a następnie corocznie uczestniczki badania kwestionariuszowo oceniały stosowanie się do zaleceń związanych z przyjmowaniem leków, oceniały czynniki ryzyka i zdarzenia niepożądane. Rozpoznanie cukrzycy opierano na kryteriach ADA (American Diabetes Association).

Punkt końcowy: noworozpoznane przypadki cukrzycy.

W wieku 45-54 lat było 61% kobiet, w wieku 55-64 lata – 29% i w wieku ≥ 65 lat – 10%. Nadciśnienie tętnicze stwierdzono u 25% chorych, hiperlipidemię u 29%. Palaczki – 13% badanych. Rodzinne obciążenie cukrzycą u 25% kobiet. W wieku pomenopauzalnym było 54% kobiet, hormony pobierało 41%. BMI < 25 kg/m² stwierdzono u 52% badanych, 25-29,9 kg/m² u 31% i ≥ 30 kg/m² u 17%.

Punkt końcowy: cukrzyce typu 2 rozpoznano u 849 kobiet w grupie otrzymującej ASA i u 847 kobiet w grupie placebo (RR 1,01; 95% CI 0,91-1,11). Liczba noworozpoznanych przypadków cukrzycy była podobna w czasie przez cały okres badania. Również w analizie obejmującej okres pierwszych 5 lat (RR 0,99; 95% CI 0,86-1,15) jak i okres następnych 5 lat nie wystąpiły różnice pomiędzy grupami (RR 1,01; 95% CI 0,90-1,15).

Nie wykazano różnic w podgrupach badania dla wiek (p = 0,29), BMI (p = 0,73), rodzinnego obciążenia cukrzycą (p = 0,68), cotygodniowego obciążenia wysiłkiem (p = 0,35), stwierdzonego nadciśnienia (p = 0,52), hiperlipidemii (p = 0,75) i stosowania hormonów w okresie około menopauzalnym (p = 0,63). Również w grupach chorych ocenianych w zależności od stwierdzanych stężeń cholesterolu (p = 0,38), LDL (p = 0,26), HDL (p = 0,86), glikowanej hemoglobiny (p = 0,16) i CRP (p = 0,53) nie wykazano różnic pomiędzy grupami.

W grupie leczonej ASA stwierdzono nieznacznie wyższą częstość istotnych klinicznie krwawień i innych objawów ubocznych w porównaniu z grupa placebo. Krwawienia obserwowano u 4,5 vs 3,7% chorych (p < 0,001), krwawienia wymagające transfuzji krwi u 0,6 vs 0,4% chorych (p = 0,03), wrzód żołądka u 2,7 vs 2,1% chorych (p < 0,001), krwiomocz u 15,2 vs 14,4% chorych (p = 0,02) i krwawienia z nosa u 19,0 vs 16,5 % badanych (p < 0,001).

Małe dawki ASA stosowane przez długi okres czasu nie wpływają na zmniejszenie liczby noworozpoznanych przypadków cukrzycy typu 2 u kobiet w okresie pomenopauzalnym.