Badania z randomizacją nie potwierdziły prewencyjnej roli hormonalnej terapii zastępczej (hormone replacement therapy, HRT) w opóźnianiu rozwoju miażdżycy u kobiet w okresie pomenopauzalnym. W badaniu WHI stosowanie estrogenów z powodu histerektomii u kobiet w okresie pomenopauzalnym nie zmniejszyło ryzyka zgonu w przebiegu choroby wieńcowej lub zawału serca. Powtórna analiza wyników badań wykazała jednak, że występują różnice pomiędzy grupami wiekowymi. W grupie wiekowej 50–59 lat, mimo iż różnica nie była istotna statystycznie, ryzyko punktu pierwotnego wyniosło HR 0,63; 95% CI 0,36–1,08. Również w tej grupie wiekowej stosowanie estrogenów wiązało się z istotną statystycznie redukcją ryzyka rewaskularyzacji naczyń wieńcowych (HR 0,55; 95% CI 0,35-0,86). Różnice w wynikach w grupie kobiet młodszych mogą wynikać z odmienności w progresji zmian miażdżycowych w grupie leczonej i kontrolnej. Jedną z cech progresji zmian miażdżycowych naczyń wieńcowych jest ich zwapnienie. Odkładanie wapnia w blaszce miażdżycowej wiąże się z przewlekłym procesem zapalnym w przebiegu miażdżycy.

 

Cel badania
Ocena zwapnienia zmian miażdżycowych w badaniu tomograficznym (computed tomography, CT) w grupie kobiet w wieku 50–59 lat.

Grupę badaną stanowiły 1064 chore w wieku 50–59 lat, w okresie pomenopauzalnym, z przebytą histerektomią.

Wyjściowo średni wiek kobiet wynosił 55 lat. Nadciśnienie tętnicze stwierdzono u 35% chorych, cukrzycę u 6%, hiperlipidemię u 10%, przebyty zawał, udar lub TIA u 1,5%. Palące – 12% badanych. Średni BMI – 30,5 kg/m², obwód brzucha – 92 cm, średnia wartość BP – 124/78 mm Hg. Nasilone objawy naczyniowe występowały u 24% kobiet. Średni wiek kobiet w momencie wykonywania badania CT wynosił 65 lat.

Punkt końcowy: średni wskaźnik zwapnienia zmian był istotnie statystycznie niższy w grupie otrzymującej estrogeny (83,1) w porównaniu z grupą placebo – 123,1 (p = 0,02).

Wskaźnik zwapnienia naczyń > 0 częściej obserwowano w grupie placebo, ale różnica nie osiągnęła istotności statystycznej. Wskaźnik > 10 i > 100 był obserwowany częściej w grupie placebo i różnica osiągnęła poziom istotności statystycznej (analiza intention-to treat). W analizie uwzględniającej kobiety, które stosowały się do zaleceń i otrzymały ≥ 80% zalecanej dawki estrogenów, odsetek kobiet ze wskaźnikiem > 0 był istotnie statystycznie wyższy w grupie otrzymującej placebo. Liczbę kobiet i ryzyko zwapnienia zmian w analizie intention-to-treat i zgodnie z protokołem zestawiono w tabeli 1.

 

Tabela 1. Ryzyko zwapnienia zmian u kobiet w analizie intention-to-treat i zgodnie z protokołem

 

Liczba kobiet ze wskaźnikiem > 300 (w porównaniu z wartością referencyjną – wskaźnik < 10) była istotnie statystycznie wyższa w grupie placebo w porównaniu z grupą leczoną – 58 vs 41 kobiet (OR 0,58; 95% CI 0,35–0,95; p = 0,03). Po uwzględnieniu kobiet stosujących się do zaleceń medycznych różnica ta była jeszcze większa – 38 vs 25 kobiet odpowiednio w grupach (OR 0,39; 95% CI 0,21–0,73; p = 0,004).

 

Wśród kobiet w wieku 50–59 lat w momencie włączenia do badania zwapnienie zmian miażdżycowych w naczyniach wieńcowych po zakończeniu badania jest niższe w grupie otrzymującej estrogeny niż w grupie placebo. Wyniki badania wskazują na konieczność przeprowadzenia badania obejmującego kobiety we wczesnym okresie menopauzy.