Wstęp. Badanie epidemiologiczne wskazują na małe ryzyko zdarzeń sercowo-naczyniowych w populacjach spożywających wodę z dużą ilością wapnia. Również w badaniach obserwacyjnych wykazano, że w grupach chorych spożywających duże ilości wapnia obserwuje się mniejsze ryzyko zdarzeń sercowo-naczyniowych, w porównaniu do chorych spożywających małe ilości wapnia. W grupie kobiet w okresie pomenopauzalnym istnieje wysokie ryzyko rozwoju chorób naczyniowych. Nie wiemy jest wpływ ma suplementacja wapnia na chorobowość i śmiertelność z przyczyn sercowo-naczyniowych, w grupie kobiet w okresie pomenopauzalnym, przy korzystnym wpływie na zmniejszenie liczby złamań kości. W badaniu WHI po ponownej analizie danych nie wykazano wpływu wapnia na zdarzenia zaczynowe, ale w badaniu tym stosowano leki aktywne naczyniowo, głównie estrogeny.
Cel badania. Analiza post hoc suplementacji wapnia w grupie zdrowych kobiet w okresie pomenopauzalnym na zdarzenia naczyniowe, w pierwotnie zaplanowanym badaniu oceniającym wpływ takiego leczenia na gęstość kości i liczbę złamań kości w okresie 5 lat leczenia.

Grupę badaną stanowiło 1472 kobiet w wieku ≥55 lat, w okresie pomenopauzalnym >5 lat, z przewidywalnym czasem przeżycia >5 lat, bez poważnych chorób narządowych, uprzednio nie stosujących preparatów wapnia, bez hormonalnej terapii zastępczej, z prawidłowym poziomem witaminy D.

Randomizacja do grupy otrzymującej cytrynian wapnia (Citracal) (n=732 kobiety) lub do grupy placebo (n=739). Wapń podawano w dawce 1000 mg dziennie, 2 tabletki przed śniadaniem i 3 tabletki po południu. Nie stosowano suplementacji witaminą D. Kontrolne badania co 6 mies. przez 5 lat.
Drugorzędowy punkt końcowy: zawał, udar i nagły zgon sercowy w okresie trwania badania.

Średni wiek kobiet wyniósł 74 lat. Nadciśnienie tętnicze stwierdzono u 30% chorych, dusznicę bolesną u 8%, cukrzycę u 2,5%, hiperlipidemię u 8,5%, incydenty mózgowe u 1,5%. Palaczki - 3% badanych. Średni BMI – 26,5 kg/m², średnia wartość BP - 136/71 mm Hg, średnia wartość GFR – 61 ml/min/1,73 m².
Badanie ukończyło 90% kobiet. W grupie leczonej wapniem lek przyjmowało 85% badanych.
Drugorzędowy punkt końcowy: liczba chorych z dusznica bolesną, bólami w klatce piersiowej, zawałem serca i liczba kobiet które zmarły nagle z przyczyn sercowych była porównywalna w grupach, 87 kobiet w grupie leczonej wapniem vs 93 chore w grupie placebo (RR 0,94; 0,72-1,24; p=0,68). Natomiast liczba chorych u których rozpoznano zawał serca była istotnie statystycznie większa w grupie leczonej wapniem, u 31 vs 14 kobiet odpowiednio w grupach (RR 2,24; 1,20-4,17; p=0,0099). Liczba kobiet które przebyły udar mózgu była porównywalna w grupach, 40 vs 28 chorych (RR 1,44; 0,90-2,31; p=0,14).
W analizie wieloczynnikowej różnica pomiędzy grupami była istotna statystycznie z większym ryzyku zawału serca w grupie leczonej wapniem (RR 2,12; 1,01-4,47; p=0,047), bez różnicy w punkcie końcowy złożonym, nagły zgon sercowy, zawał i udar (RR 1,47; 0,97-2,23; p=0,076).
Na 44 kobiety leczone preparatami wapnia przez 5 lat u jednej stwierdzono zawał serca, na 56 leczonych kobiet u jednej udar, na 26 leczonych kobiet u jednej zdarzenie sercowo-naczyniowe. Korzyści związane z leczeniem wiązały się z prewencją złamań kości. Na 50 kobiet leczonych preparatami wapnia przez 5 lat, u jednej zapobiegano objawowemu złamaniu kości.

Wnioski. Suplementacja preparatami wapnia u zdrowych kobiet w okresie pomenopauzalnym związana jest z trendem większej liczby zdarzeń sercowo-naczyniowych. Potencjalnie szkodliwy wpływ był równoważony korzystnym wpływem wapnia w prewencji złamań kości.