Pomimo znacznego odsetka osób, które przerywają palenie tytoniu, tylko 3-5% palaczy nie powraca do nałogu w okresie wieloletniej obserwacji. W leczeniu stosuje się różne metody pomagające zwalczyć nałóg, ale ich skuteczność oceniana jest na 7-30%. Nowym lekiem mającym pomagać w pozbyciu się nałogu palenia tytoniu jest wareniklina, lek pochodzenia roślinnego, będący agonistą receptora acetycholinowego nikotyny α4β2.

Cel badania
Celem badania była ocena skuteczności i bezpieczeństwa stosowania różnych dawek warenikliny w przerwaniu nałogu palenia w populacji dorosłych palaczy.

Randomizacja do 3 grup różnych dawek warenikliny: dawki 0,3 mg dziennie (n = 128), dawki 1 mg dziennie (n = 128) i dawki 1 mg 2 razy dziennie (n = 127). W grupie kontrolnej chorzy otrzymywali 150 mg bupropionu 2 razy dziennie (n = 128) lub placebo (n = 127). Leczenie trwało 7 tyg. Chorzy zapisywali liczbę wypalanych papierosów od początku badania przez 7 tyg. Przy każdej wizycie oceniano poziom wydychanego tlenku węgla jako markery zaprzestania palenia tytoniu. Po 7-tygodniowym okresie leczenia chorzy mogli uczestniczyć w dalszej części badania, przeprowadzonego metodą próby otwartej, z kontrolnymi wizytami po 12, 24 i 52 tyg.

Pierwszorzędowy punkt końcowy: odsetek osób, które przerwały palenie tytoniu w okresie leczenia, definiowane jako niepalenie tytoniu przez okres co najmniej 4 tyg.
Drugorzędowy punkt końcowy: odsetek badanych, którzy po przerwaniu palenia nadal nie palili po 4, 12, 24 i 52 tyg.

Średni wiek biorących udział w badaniu wyniósł 42 lata, mężczyźni stanowili 48% badanych. Średni czas palenia tytoniu wyniósł 24 lata, uzależnienie od tytoniu w skali Fagerstöma – 5,5 (test w skali od 1 do 10 pkt)). Z nałogiem palenia tytoniu w przeszłości próbowało zerwać 92% badanych.
Pierwszorzędowy punkt końcowy: obserwowano zależność pomiędzy wielkością dawki a odsetkiem badanych, którzy przerwali palenie: w grupie otrzymującej 0,3 mg warenikliny – 28,6% badanych; 1 mg dziennie – 37,3%, 1 mg 2 razy – 48,0% badanych. W grupie kontrolnej palenie przerwało 17,1% badanych. Odsetek chorych, którzy przerwali palenie był znamiennie statystycznie wyższy niż w grupie placebo w przypadku stosowania 2 wyższych dawek leku – dla dawki 1 mg (OR 2,97; 95% CI 1,63-5,40; p < 0,001) oraz dla dawki 1 mg 2 razy dziennie (OR 4,71; 95% CI 2,60-8,53; p < 0,001). Skuteczność bupropionu wynosiła 33% (p = 0,002 vs placebo).

Drugorzędowy punkt końcowy: w miarę upływu czasu liczba osób, które nie powróciły do nałogu palenia, malała. Tylko osoby otrzymujące maksymalne dawki warenikliny znamiennie statystycznie częściej nie powracały do nałogu palenia tytoniu. Po 12 tyg. w grupie placebo nie paliło 10,6% badanych. W grupie otrzymującej 0,3 mg warenikliny nie paliło tytoniu 16,7% badanych, w grupie otrzymującej 1 mg – 15,1%, a w grupie otrzymującej 1 mg 2 razy dziennie – 28,8% (p = 0,01 vs placebo), w grupie przyjmującej bupropion – 19,8% badanych (p = 0,05 vs placebo). Po 24 tyg. w grupie placebo nie paliło 7,3% badanych, natomiast w grupach leczonych warenikliną odpowiednio 9,5%, 9,5%, 20,8% (p = 0,01 vs placebo) oraz w grupie leczonej bupropionem – 10,3%. Po 52 tyg. w grupie placebo – 4,9% oraz leczonych poszczególnymi dawkami warenikliny odpowiednio: 7,9, 5,6, 14,4% (p = 0,01 vs placebo) i w grupie leczonych bupropionem – 6,3%.
Z udziału w badaniu z powodu objawów ubocznych w grupie placebo zrezygnowało 9,8% badanych, w grupie otrzymującej 0,3 mg warenikliny – 14,3%, w grupie otrzymującej 1 mg leku – 12,7%, w grupie przyjmujących 1mg warenikliny 2 razy dziennie – 11,2% i w grupie otrzymujących bupropion – 15,9%.

W obserwacji krótko- i długoterminowej wareniklina w wyższych dawkach wykazuje wysoką skuteczność w przerwaniu i nie powracaniu do nałogu palenia tytoniu.