U chorych z niewydolnością nerek i współistniejącą cukrzycą ryzyko rozwoju nefropatii po podaniu środków kontrastowych (contrast indcued nephropathy, CIN) jest wysokie. Również ryzyko to zależy od rodzaju podawanego środka kontrastowego. Środki wysokoosmolarne o osmolarności rzędu 1500 mOsm/kg wody są toksyczne i ustąpiły miejsca środkom niskoosmolarnymi o osmolarności rzędu 600-700 mOsm/kg wody. Przyjmuje się, że osmolarność może odpowiadać za mechanizm uszkadzający nerki. Uważa się, że stosowanie isoosmolarnych środków kontrastowych o osmolarności rzędu 280 mOsm/kg wody wiąże się z dalszą redukcją nefrotoksyczności.

 

Porównanie isoosmolarnego iodiksanolu z niskoosmolarnymi iowersolem stosowanych u chorych z przewlekła chorobą nerek, z współistniejącą cukrzycą lub bez cukrzycy kierowanych do angiografii.

Grupę badaną stanowiło 299 chorych w wieku ≥ 18 lat, z przewlekła chorobą nerek (stężenie kreatyniny ≥ 1,7 mg/dl u mężczyzn i ≥ 1,5 mg/dl u kobiet) kierowanych do badania angiograficznego lub z wykonaniem zabiegu inwazyjnego na naczyniach wieńcowych, u których podano co najmniej 30 ml środka kontrastowego.

Randomizacja do grupy otrzymującej iodiksanol (osmolarność 290 mOsm/kg) (n = 156 chorych) lub grupy otrzymującej iowersol (osmolarność 700 mOsm/kg) (n = 143 chorych). Wszyscy chorzy otrzymywali 0,9% rozwór soli dożylnie w ilości 125 ml/godz. przez 2 godz. przed zabiegiem i 6 godz. po zabiegu ( chorych z niewydolnością serca dawkę redukowano do 50 ml/godz.). Doustne spożycie płynów ad libitum. Podawanie N-acetylcysteiny (N-acetylcystein, NAC) w zależności od decyzji lekarza prowadzącego, z zalecaną doustną dawką 1200 mg godz. przed i 4 godz. po podaniu środków kontrastowych. Stężenie kreatyniny oceniano wstępnie przed nawodnieniem i podaniem środków kontrastowych i po 24, 48 i 72 godz. U chorych u których obserwowano wzrost stężenie kreatyniny ≥ 0,5 mg/dl ponowne badanie wykonywano po 7 dniach, a przy utrzymywaniu się podwyższonych wartości kreatyniny do 28 dnia.

Pierwszorzędowy punkt końcowy: średni szczytowy wzrost stężenia kreatyniny w ciągu 72 godz., liczba chorych u których doszło do rozwoju CIN definiowanej jako wzrost stężenia kreatyniny ≥ 0,5 mg/dl w ciągu 72 godz. po podaniu środków kontrastowych.

Drugorzędowy punkt końcowy: punkt pierwszorzędowy u chorych z cukrzycą i otrzymujący N-acetylcysteinę.

Średni wiek chorych wyniósł 72 lat, mężczyźni stanowili 71% badanych. Cukrzycę stwierdzono u 52% chorych. Średni masa ciała – 90 kg, średnia wartość BP – 147/75 mm Hg. Średnie stężenie kreatyniny 1,95 mg/dl, klirens kreatyniny – 37,6 ml/min/1,73 m^2. Średnia objętość podanego kontrastu – 124 ml (1,47 ml/kg). NAC otrzymało 74% chorych.

Pierwszorzędowy punkt końcowy: średni szczytowy wzrost stężenia kreatyniny był nieistotnie statystycznie niższy w grupie otrzymującej iodiksanol, wzrost o 14,7 vs 20,0% w grupie otrzymującej iowersol (p = 0,06). Częstość CIN była podobna w grupach i wystąpiła u 21,8 vs 23,8% chorych odpowiednio w grupach (p = 0,78).

Drugorzędowy punkt końcowy: u chorych z cukrzycą średni szczytowy wzrost stężenia kreatyniny był istotnie statystycznie niższy w grupie otrzymującej iodiksanol, wzrost o 12,9 vs 22,4% w grupie otrzymującej iowersol (p = 0,01). Częstość CIN była podobna w grupach i wystąpiła u 21,9 vs 26,4% chorych odpowiednio w grupach (p = 0,57). W grupie chorych, którzy nie otrzymali NAC częstość CIN wyniosła 11,1% w grupie otrzymującej iodiksanol i 18,8% w grupie otrzymującej iowersol (p = 0,51).

 

Nefrotoksyczonośc obserwowana po iodiksanolu nie różniła się istotnie statystycznie od tej obserwowanej po iowersolu u chorych z przewlekłą chorobą nerek kierowanych do angiografii, chociaż średni szczytowy wzrost stężenia kreatyniny był istotnie statystycznie niższy w grupie otrzymującej iodiksanol u chorych z współistniejącą cukrzycą.