Zespół metaboliczny wiąże się z większym ryzykiem rozwoju chorób sercowo-naczyniowych (cardiovascular disease, CVD) u chorych asymptomatycznych, u których prawidłowy nadzór i leczenie powinny wiązać się z modyfikacją czynników ryzyka. Pomimo różnych kryteriów diagnostycznych zespołu metabolicznego, jego elementami składowymi są nietolerancja glukozy, nadciśnienie tętnicze, otyłość, hipertrójglicerydemia i zmniejszone stężenie HDL. Cukrzyca typu 2 jest dobrze udokumentowanym czynnikiem rozwoju CVD, uważanym za ekwiwalent choroby wieńcowej. Zespół metaboliczny i cukrzyca typu 2 często współistnieją u chorych, co może wiązać się z większym ryzykiem rozwoju CVD.

Wpływ współistnienia zespołu metabolicznego na rozwój powikłań makro- i mikronaczyniowych u chorych na cukrzycę typu 2.

Grupę badaną stanowiło 5102 chorych w wieku 25–65 lat, z glikemią na czczo > 6,0 mmol/l w dwóch kontrolnych pomiarach. Chorych zakwalifikowano do obserwacji w latach 1977–1991.

Zespół metaboliczny rozpoznawano wg kryteriów NCEP ATP III (National Cholesterol Education Program Adult Treatment Panel), WHO (World Health Organization), IDF (International Diabetes Federation) i EGIR (European Group for the Study of Insulin Resistance). W grupie badanej było 1148 chorych z nadciśnieniem tętniczym.

Punkt końcowy: analizowano cztery składowe punktu końcowego, CVD (nagły zgon sercowy, zawał, udar), zawał serca (nagły zgon sercowy i zawał serca), udar, powikłania mikronaczyniowe (retinopatia wymagająca fotokoagulacji, wylewy do gałki ocznej, niewydolność nerek).

Średni wiek chorych wynosił 52 lata. Palacze – 30% badanych.

Zespół metaboliczny wg kryteriów NCEP ATP III, WHO, IDF i EGIR rozpoznano u 60,8, 38,4, 54,1 i 23,8% chorych. W grupie z rozpoznanym zespołem metabolicznym, w której przeważały kobiety, częściej stwierdzano podwyższone stężenie hemoglobiny glikolizowanej, wyższe stężenie cholesterolu całkowitego, LDL i obniżony poziom insulinooporności.

Punkt końcowy: w ciągu 10,3 roku obserwacji CVD rozpoznano u 773 chorych, zawał serca u 620, udar u 194 i powikłania mikronaczyniowe u 418.

U chorych z zespołem metabolicznym rozpoznanym zarówno wg kryteriów NCEP ATP III, WHO, IDF i EGIR, punkt końcowy CVD, zawał i udar, wystąpił istotnie statystycznie częściej w porównaniu z grupą bez zespołu metabolicznego. Powikłania mikronaczyniowe wystąpiły z podobną częstością w grupach.

 

Tabela 1. Ryzyko względne (RR) wystąpienia CVD, zawału, udaru i powikłań mikronaczyniowych u chorych z zespołem metabolicznym w porównaniu z chorymi bez zespołu metabolicznego.

 

 

	CVD		Zawał
	RR (95% CI)	p	RR (95% CI)	p
NCEP ATP III	1,33 (1,14–1,54)	0,0001	1,27 (1,07–1,49)	0,005
WHO	1,45 (1,26–1,66)	0,0001	1,41 (1,21–1,65)	0,0001
IDF	1,23 (1,07–1,42)	0,003	1,18 (1,01–1,38)	0,04
EGIR	1,31 (1,10–1,57)	0,002	1,30 (1,07–1,58)	0,008

 

	Udar		Powikłania mikronaczyniowe
	RR (95% CI)	p	RR (95% CI)	p
NCEP ATP III	1,71 (1,26–2,33)	0,0001	1,02 (0,84–1,24)	0,8
WHO	1,58 (1,20–1,65)	0,001	1,20 (0,99–1,46)	0,06
IDF	1,53 (1,15–2,05)	0,003	1,07 (0,88–1,30)	0,5
EGIR	1,46 (1,01–2,09)	0,04	1,02 (0,80–1,28)	0,9

Rozpoznanie zespołu metabolicznego wg kryteriów NCEP ATP III i WHO cechuje się niską specyficznością, ale wyższą czułością w porównaniu z kryteriami IDF i EGIR w przewidywaniu ryzyka CVD. Wartość dodatnia wszystkich 4 definicji zespołu metabolicznego jest podobna i wynosi dla NCEP ATP III, WHO, IDF i EGIR odpowiednio 18,2, 20,4, 17,7 i 18,1%.

 

makronaczyniowych, ale nie mikronaczyniowych. Różnica pomiędzy ryzykiem wystąpienia CVD u chorych z zespołem metabolicznym i bez niego jest niewielka, dlatego wartość kliniczna zespołu metabolicznego w klasyfikacji ryzyka CVD u chorych na cukrzycę typu 2 jest ograniczona.