Grupę badaną stanowiło 40 chorych w wieku >18 lat, z niewydolnością serca w klasie III lub IV według NYHA pomimo optymalnego leczenia przez okres ≥1 mies., utrzymujące się migotanie przedsionków z wolną czynnością serca wymagające stymulacji lub chorzy z planowaną ablacją łącza przedsionkowo-komorowego, EF ≤35%.

Po implantacji stymulatora, urządzenie programowano na stymulację typową dwukomorową na okres 3 mies. celem stabilizacji klinicznej chorego. Po tym okresie chorzy randomizowani do stymulacji trzy elektrodowej lub dwuelektrodowej przez okres 3 mies., po czym oprogramowanie przełączano na dwu lub trzyelektrodowe na kolejny okres 3 mies.
Pierwszorzędowy punkt końcowy: całościowa ocena jakość resynchronizacji przez ocenę Z ratio w badaniu echokardiograficznym (Z ratio = czas wyrzutu + czas napełniania lewej komory / czas RR w EKG).
Drugorzędowy punkt końcowy: zmiana objętości późnoskurczowej lewej komory, zmiana jakości życia w ocenie MLWHF (Minnesota Living with Heart Failure), zmiana dystansu w 6 minutowym teście korytarzowym (6-min hall walk, 6MHW), oraz śmiertelność i chorobowość związana z procedurą implantacji stymulatora.

Średni wiek chorych wyniósł 70 lat, mężczyźni stanowili 100% badanych. Kardiomiopatia niedokrwienna u 27% badanych, nieniedokrwienna u 73%. W klasie III NYHA było 92% chorych, w IV – 8%. Średnia wartość EF – 26%. Przebyta ablacja węzła przedsionkowo-komorowego u 38% chorych. Średni czas trwania zespołu QRS – 159 ms. Średni dystans 6MHD – 352 m. Zabieg zakończony niepowodzeniem u 6 chorych.
Pierwszorzędowy punkt końcowy: nie obserwowano różnic w wskaźniku Z pomiędzy grupami. Po okresie stymulacji dwuelektrodowej wynosił 0,78±0,09, a po okresie stymulacji 3 elektrodowej 0,76±0,12 (p=0,94).
Drugorzędowy punkt końcowy: stwierdzono istotny statystycznie wzrost EF, który po stymulacji 2 elektrodowej wzrósł do 27%, a po stymulacji 3 elektrodowej do 35% (p=0,001), oraz spadek objętości późnoskurczowej lewej komory odpowiednio 157,4 cm³ vs 134,4 cm³ (p=0,019). Wymiar końcowoskurczowy lewej komory wynosił po okresie stymulacji 2 elektrodowej 57,0 mm, a po stymulacji 3 elektrodowej 53,9 mm (p=0,024). Liczba chorych u których obserwowano wzrost EF ≥10% po stymulacji 2 elektrodowej wynosił 67% chorych, po stymulacji 3 elektrodowej 78% (p=0,157).
Średni dystans przebyty w 6MHW wyniósł po stymulacji 2 elektrodowej 430,6 m, w porównaniu do 401,6 m po stymulacji 3 elektrodowej (p=0,0578). Nie obserwowano różnic w jakości życia. Natomiast po okresie stymulacji 2 elektrodowej czas trwania zespołu QRS wyniósł 154,7 ms, a po stymulacji 3 elektrodowej – 171,4 ms (p=0,011).
W czasie zabiegu u 1 chorego doszło do uszkodzenia zatoki wieńcowej. W czasie badania 2 chorych zmarło w przebiegu krańcowej niewydolności serca.

Wnioski. Resynchronizacja 3 elektrodowa, dwukomorowa jest metodą bezpieczną i związaną z istotną poprawą wskaźników odwrotnego remodelingu lewej komory w porównaniu ze stymulacją typową dwuelektrodową, dwukomorową.