Kontrolowany wysiłek fizyczny u chorych z chorobą tętnic kończyn dolnych (peripheral arterial disease, PAD), z objawami chromania przystankowego poprawia wydolność fizyczną. Brak jest danych, czy podobną korzyść odnoszą chorzy bez objawów chromania. Wiadomo, że chorzy bez klasycznych objawów chromania przystankowego również mają obniżona wydolność fizyczną podobnie jak chorzy objawowi. Obok typowego treningu fizycznego, częstą formą zalecanych ćwiczeń jest trening oporowy (izometryczny). Wyniki badań w których porównywalno trening oporowy z typowym wysiłkiem fizycznym są niejednoznaczne i w badaniach tych oceniano głównie chorych z klasycznymi objawami chromania przystankowego.

 

Ocena poprawy wydolności fizycznej po typowym treningu wysiłkowym i po treningu oporowym zarówno w grupie chorych z objawami i bez objawów chromania przystankowego w porównaniu z grupą kontrolna leczoną typową.

Grupę badaną stanowiło 156 chorych z rozpoznanym PAD, z wskaźnikiem kostka ramię (ankle-brachial index, ABI) ≤ 0,95, którzy byli zdolni do wykonania ćwiczeń fizycznych w tym próby wysiłkowej na bieżni. Chromanie przystankowe określano jako ból łydek nie występujący w spoczynku, pojawiający się w czasie wysiłku i powodujący jego przerwanie, z ustąpieniem dolegliwości do 10 min po jego zaprzestaniu.

Randomizacja do grupy w której nadzorowano wielkość treningu fizycznego (n = 51 chorych), do grupy w której nadzorowano trening oporowy (n = 52 chorych) lub do grupy kontrolnej w której postępowanie było typowe bez nadzoru wykonywanego wysiłku (n =53 chorych). Oceniający wyniki nie byli informowani o typie prowadzonego treningu fizycznego. Próba wysiłkowa według protokołu Gardner-Skinner dla chorych z PAD. Nadzorowany trening fizyczny wykonywano 3 razy w tyg. Początkowy wysiłek na bieżni wynoszący 15 min był zwiększany do 40 min przez 8 tyg. Wysiłek zwiększano do pojawienia się objawów chromania, a chorych bez objawów do momentu wykonywania wysiłku umiarkowanie ciężkiego (poziom 12-14 w skali Borga). W przypadku grupy w której wykonywano trening oporowy, ćwiczenia wykonywano 3 razy w tygodniu, z zwiększaniem liczby ćwiczeń izometrycznych. W grupie kontrolnej prowadzono szkolenie z zakresu diety prowadzone przez dietetyków. Pomiar średnicy tętnicy ramiennej dokonywano metoda ultrasonograficzną, przed uciskiem mankietem i 60 sek. po zwolnieniu ucisku. Ucisk na tętnicę ramienną trwał 4 min a ciśnienie w makiecie było o 50 mm Hg wyższe niż zmierzone SBP. Aktywność fizyczna mierzono za pomocą akcelerometru (krokomierz) przez okres 7 dni. Kontrolna ocena chorych po 6 mies.

Pierwszorzędowy punkt końcowy: ocena 6-minutowego testu chodu (6-minute walk test, 6MWT) i wskaźnika mobilności fizycznej (test wstawania z krzesła, test stania w jednej pozycji, test szybkiego chodu, testy oceniane punktowo od 1 do 4 punktów za każdy test).

Drugorzędowy punkt końcowy: przepływ przez tętnice ramienną, aktywność fizyczna.

Średni wiek chorych wyniósł 71 lat, mężczyźni stanowili 48% badanych. Cukrzycę stwierdzono u 44%, chromanie przystankowe u 19%. Palacze – 24% badanych. Średni BMI – 30 kg/m².

Średnia wartość ABI – 0,6. Średnia przebyta odległość w 6MWT – 316,3 m, wskaźnik mobilności fizycznej – 8,7, średni czas trwania próby wysiłkowej 7,2 min, średnia przebyta odległość w czasie testu do wystawienia objawów chromania – 152 m.

Pierwszorzędowy punkt końcowy: średnia przebyta odległość w 6MWT wzrosła o 20,9 m w grupie w której nadzorowano wysiłek fizyczny, a zmniejszyła się o 15,0 m w grupie kontrolnej. Średnia różnica pomiędzy grupami wyniosła 35,9 m (95% CI od 15,3 do 56,5 m, p < 0,001). W grupie wykonującej ćwiczenia oporowe przebyta odległość była mniejsza o 2,6 m, średnia różnica pomiędzy grupami wyniosła 35,9 m (95% CI od -8,4 do 33,2 m, p = 0,24). Nie stwierdzono różnic pomiędzy grupami w wskaźniku mobilności fizycznej po 6 miesiącach obserwacji.

Drugorzędowy punkt końcowy: średnia zmiana średnicy tętnicy była o 0,7% większa w grupie w której przeprowadzano systematyczny trening fizyczny w porównaniu do grupy kontrolnej w której średnia zmiana tętnicy była niższa o 0,86% w porównaniu z badaniem wyjściowym. Średnia różnica pomiędzy grupami wyniosła 1,53% (95% CI od 0,35 do 2,7, p = 0,02). W grupie wykonującej trening oporowy obserwowano wzrost o 0,11%, z średnią różnica pomiędzy grupami 0,9% (95% CI od -0,58 do 2,37, p = 0,23). Nie stwierdzono różnić w aktywności fizycznej pomiędzy grupami.

W próbie wysiłkowej czas trwania próby uległ wzrostowi o 3, 96 min w grupie w której prowadzono trening fizyczny na bieżni, a w grupie kontrolne o 0,51 min. Średnia różnica pomiędzy grupami 3,44 (95% CI od 2,05 do 4,84, p < 0,001). W grupie wykonującej trening oporowy wzrost o 1,9 min, z średnią różnicą w porównaniu z grupą kontrolną o 2,9 min (95% CI 0d 0,49 do 3,31, p = 0,009). W ocenie kwestionariuszowej wydolności fizycznej zarówno  grupa trenująca na bieżni (p = 0,02) jak i wykonująca trening oporowy (p = 0,04) uzyskały lepszy wynik w teście SF-36 (Short-form 36) niż grupa kontrolna.

Nadzorowany trening fizyczny wiąże się z lepszymi wynikami wydolności fizycznej i przepływem na tętnicy ramiennej u chorych z objawami lub bez objawów chromania przystankowego.