Stopień dysfunkcji mikrokrążenia wieńcowego jest niezależnym czynnikiem zdarzeń sercowych takich jak zgon lub dalsza progresja niewydolności serca. W badaniach eksperymentalnych wykazano, że kluczową rolę w zahamowaniu przyspieszonych procesów niewydolności serca odgrywa angiogenza. Zahamowanie angiogenzy ze zmniejszeniem gęstości kapilar prowadzi do dysfunkcji skurczowej, podczas gdy pobudzanie angiogenezy ma skutek odrotny. Badania kliniczne pokazują, że podanie dowieńcowe lub domięśniowe szpikowych komórek progenitorowych przyspiesza neoangiogenezę i stymuluje angiogenezę w tkankach niedokrwionych. Korzystne efekty obserwuje się zarówno u chorych w ostrym jak i przewlekłym okresie zawału serca. Brak jest badań oceniających skuteczność takiej strategii w przypadku kardiomiopatii rozstrzeniowej.

 

Ocena kurczliwości obszarów niedokrwionych po podaniu macierzystych komórek progenitorowych dowieńcowo u chorych z hypokinezą mięśnia lewej komory, bez zmian w naczyniach nasierdziowych.

Grupę badaną stanowiło 33 chorych w wieku  pomiędzy 18-80 lat z kardiomiopatią rozstrzeniową, z EF < 40% i wymiarem końcoworozkurczowy lewej komory > 60 mm w ocenie echokardiograficznej. Chorzy stabilni klinicznie, na stałym leczeniu w okresie ostatnich 6 mies.

Do badania włączono n = 33 chorych. Chorym podawano komórki macierzyste szpiku do gałęzi przedniej zstępującej lub gałęzi okalającej. Kontrolne badania po 3 i 12 mies. Kontrolne cewnikowanie serca po 3 mies. 

Pierwszorzędowy punkt końcowy: zmiany w kurczliwości lewej komory w obszarze nieokrwionym, 3 mies. po podaniu komórek progenitorowych.

Drugorzędowy punkt końcowy: zmiany EF i objętości lewej komory, rezerwa przepływu wieńcowego i stężenie hormonu natriuretrycznego (N-terminal prohormon brain natriuretic peptide, NT-proBNP) po 12 mies.

Średni wiek chorych wyniósł 56 lat, mężczyźni stanowili 76% badanych. Średnic zas trwania objawów chorobowych 86 mies. W I klasie NYHA była 12% chorych, w II klasie – 67% i w III klasie – 21%. BB stosowało 97 chorych, ACEI/ARB – 94%, diuretyki – 100%, spironolakton – 790% i digitalis – 64%.

Nie obserwowano powikłań w czasie zabiegu PCI. Po 3 mies. w kontrolnym badaniu koronarograficznym bez zmian w naczyniach wieńcowych. W ciągu roku nie obserwowano zaburzeń rytmu.

Pierwszorzędowy punkt końcowy: obserwowano poprawę kurczliwości niedokrwionych segmentów wykazujących zaburzenia kurczliwości przed podaniem komórek macierzystych. Wskaźnik kurczliwości uległ poprawie z -1,08 do -0,97 (p = 0,029). W segmentach nie objętych uszkodzeniem nie obserwowano poprawy kurczliwości. Obserwowano również zmniejszenie obszaru hipokinetycznego z 66,1 do 55,9% (p = 0,001), oraz mniejsza ilość segmentów z ciężką hipokinezją z 76,6 do 70,1 AUC (p = 0,19). Wzrost EF był istotny statystycznie z 30,2 do 33,4% (p < 0,001).

Drugorzędowy punkt końcowy: stwierdzono zmniejszenie wymiaru końcowo-rozkurczowego lewej komory z 81 do 76 ml/m² (p = 0,05), ale objętość lewej komory nie uległa istotnej zmianie z 127 do 114 ml/m² (p = 0,11). Maksymalny przepływ wieńcowy po indukcji adenozyną wzrósł z 176 do 204 ml/min w kontrolnym badaniu po 3 mies. (p = 0,063). Minimalny opór wieńcowy po podaniu adenozyny uległ obniżeniu z 1,53 do 1,32 mm Hg × s/cm (p = 0,002).

W badaniu kontrolnym po 12 mies. stężenie NT pro-BNP uległo obniżeniu z 1610 do 1473 pg/ml (p = 0,038).

 

Dowieńcowe podanie komórek macierzystych szpiku wiąże się z poprawą kurczliwości serca i funkcji mikrokrążenia u chorych z kardiomiopatią rozstrzeniową.