Wstęp. Chorzy z cukrzycą typu 2 mają większe ryzyko rozwoju powikłań sercowo-naczyniowych, jak i dwukrotnie wyższą śmiertelnością w porównaniu do osób bez cukrzycy. Intensywne leczenie chorych powoduje obniżenie ryzyka rozwoju powikłań naczyniowych co wykazano w badaniu Steno-2 po 7,8 latach obserwacji chorych. Nie stwierdzono jednak różnic w śmiertelności pomiędzy grupami chorych leczonych intensywnie lub typowo, co jak się wydaje wynikało głównie z krótkiego okresu obserwacji. Zgodnie z zaleceniami ADA (Amercian Diabetes Association) chorzy z cukrzycą i mikroalbuminurią obok intensywnego leczenia lekami przeciwcukrzycowymi, wymagają intensywnego leczenia celem obniżenia poziomu cholesterolu <175 mg/dl, TG <150 mg/dl, SBP <130 mm Hg i DBP <80 mm Hg.
Cel badania. Śmiertelność w grupie chorych intensywnie lub tradycyjnie leczonych z cukrzycą typu 2 i mikroalbuminurią.

Grupę badaną stanowiło 160 chorych z cukrzycą typu 2 i mikroalbuminurią.

Randomizacja do grupy leczonej intensywnie lub do grupy leczonej tradycyjnie. W grupie chorych leczonych intensywnie dążono do obniżenia poziomu hemoglobiny glikolizowanej <6,5%, nie tylko leczeniem farmakologicznym ale także modyfikacją zachowań dietetycznych. Ponadto zgodnie z zaleceniami ADA intensywnie leczono zaburzenia lipidowe z docelowym obniżeniem poziomu cholesterolu <175 mg/dl, TG <150 mg/dl, oraz stosowano intensywne leczenie z obniżeniem BP <130/<80 mm Hg. Średni czas przedłużonej obserwacji wyniósł 5,5 lat, łączny czas obserwacji od początku badania 13,3 lat.
Pierwszorzędowy punkt końcowy: zgony z każdej przyczyny.
Drugorzędowy punkt końcowy: zgony sercowe i punkt złożony zgony sercowo-naczyniowe, udar, zawał, rewaskularyzacja wieńcowa lub naczyń obwodowych, amputację z powodu niedokrwienia kończyn.
Trzeciorzędowy punkt końcowy: nefropatia cukrzycowa, definiowana jako wydalanie albumin >300 mg na 24 godz. w dwóch w trzech kolejnych badaniach moczu. Rozwój lub pogorszenie retinopatii, lub neuropatii.

Średni wiek chorych w chwili zakończenia badania wyniósł 66 lat. Palacze - 20% badanych.
Średni BMI - 31 kg/m² u mężczyzn i 34 kg/m² u kobiet, średni obwód brzucha 112 cm, średnia wartość BP - 143/74 mm Hg.
Średnie spożycie kalorii w grupie intensywnie leczonej – 2150 kcal, w grupie kontrolnej – 1950 kcal. Średni czas trwania wysiłku w minutach na tydzień odpowiednio w grupach 120 i 60 min. Średnie stężenie glukozy na czczo (160 vs 170 mg/dl), hemoglobiny glikolizowanej (7,7 vs 8,0%), cholesterolu (147 vs 155 mg/dl), LDL (71 vs 77 mg/dl), kreatyniny (100 vs 105 µmol/l) jak i wydalanie albumin z moczem (69 vs 75 mg/24 godz.) było podobne w grupach po zakończeniu badania. W grupie leczonej intensywnie więcej chorych otrzymywało doustne leki przeciwcukrzycowe (84% vs 47% chorych; p<0,01) lub było leczonych insuliną (83% vs 43% chorych; p<0,01). Leki przeciwnadciśnieniowe, statyny i ASA stosowała podobna grupa chorych. BB częściej stosowano u chorych w grupie leczonej tradycyjnie (15% vs 32% chorych; p<0,05).
Pierwszorzędowy punkt końcowy: przez cały okres trwania badania zmarło 24 chorych (30%) w grupie leczonej intensywnie, w porównaniu do 40 chorych (50%) w grupie leczonej tradycyjnie (HR 0,54; 95% 0,32-0,89; p=0,02). Nie stwierdzono różnicy pomiędzy grupami w ilości zgonów w okresie od formalnego zakończenia badania do zakończenia obecnej obserwacji (p=0,27).
Drugorzędowy punkt końcowy: z przyczyn sercowych zmarło 9 chorych w grupie intensywnie leczonej i 19 chorych w grupie leczonej tradycyjnie (HR 0,43; 95% 0,19-0,95; p=0,04). W grupie leczonej intensywnie obserwowano trend w mniejszej ilości zgonów w okresie po formalnym zakończaniu badania (p=0,06). Obserwowano 51 poważnych zdarzeń sercowo-naczyniowych w grupie leczonej intensywnie i 158 w grupie leczonej tradycyjnie (HR 0,41; 95% 0,25-0,67; p<0,001).
Trzeciorzędowy punkt końcowy: na zakończenie badania nefropatia rozwinęła się u 20 chorych w grupie leczonej intensywnie i u 54 chorych leczonych tradycyjnie (RR 0,44; 95% 0,25-0,77; p=0,004). Z powodu schyłkowej niewydolności nerek dializoterapię rozpoczęto u 1 chorego i u 6 chorych odpowiednio w grupach. Retinopatię rozpoznano u 41 vs 54 chorych (RR 0,57; 95% 0,37-0,88; p=0,01), a neuropatię u 39 vs 52 chorych (RR 0,53; 95% 0,34-0,81; p=0,004).
W czasie całej obserwacji u 80% chorych leczonych intensywnie i u 70% chorych leczonych tradycyjnie obserwowano epizody hipoglikemii (p=0,15). Inne powikłania związane z stosowanym leczeniem były podobne w grupach.

Wnioski. U chorych wysokiego ryzyka z cukrzyca typu 2, intensywne leczenie z użyciem wielu leków i modyfikacją zachowań wiąże się z mniejszą ilością powikłań naczyniowych i zmniejszeniem śmiertelności z każdej przyczyny jak i z przyczyn sercowo-naczyniowych.