Wstęp. Niedokrwistość jest często rozpoznawana u chorych z niewydolnością serca i wiąże się nasileniem objawów chorobowych, pogorszeniem stanu ogólnego, z grosza wydolnością fizyczną i pogorszeniem funkcji poznawczych. Anemia jest również niezależnym czynnikiem ryzyka chorobowości i śmiertelności u chorych z niewydolnością serca. Stymulacja erytropoezy jest jedną ze strategii postępowania w leczeniu niedokrwistości, z możliwością poprawy wyników leczenia chorych z niewydolnością serca.
Cel badania. Ocena długodziałającego stymulatora erytropoezy, darbepoetyny alfa, u objawowych chorych z anemia i niewydolnością serca.

Grupę badaną stanowiło 319 chorych w wieku ≥21 lat z objawową niewydolnością serca, trwająca co najmniej 3 mies. Dodatkowymi czynnikami kwalifikującymi do badania były: czas trwanie wysiłku na bieżni według protokołu Naughtona od 2 do 14 min dla chorych w wieku ≤60 lat i od 2 do 12 min. dla chorych >60 lat, ze zmęczeniem ≥13 punktów w skali Borga, EF ≤40% w ciągu ostatnich 12 tyg. Średnie stężenie hemoglobiny w 2 pomiarach ≥9,0 i ≤12,5 g/dl, saturacja transferyny ≥15%, poziom witaminy B12 i kwasu foliowego w granicach prawidłowych. Chorzy leczeni ACEI i BB przez co najmniej 8 tyg., bez zmiany dawkowania leków przez ostatnie 4 tyg.

Randomizacja do grupy leczonej darbepoetyną (n=162 chorych) lub do grupy placebo (n=157 chorych). Darbepoetynę (Aranesp, 200 µg/ml) podawano w początkowej dawce 0,75 µg/kg co 2 tyg. przez okres 52 tyg. Jeżeli poziom Hb był ≥13,0 g/dl lub wzrósł o ≥1,5 g/dl od ostatniego badania dawkę leku redukowano o 25%. Następne dawki leku były dobierane tak, aby utrzymać Hb na poziomie 14,0±1,0 g/l. Poziom Hb oznaczano co tydzień przez pierwsze 12 tyg., a następnie co 2 tyg. do uzyskania docelowych wartości Hb w 4 kolejnych badaniach, i na zakończenie badania. Kontrolne badanie wysiłkowe po 13 i 27 tyg. leczenia. Badania laboratoryjne po 9, 17, 27, 39 tyg. i na zakończenie badania.
Pierwszorzędowy punkt końcowy: zmiana czasie trwania wysiłku w 27 tyg. badania.
Drugorzędowy punkt końcowy: klinicznie zgon lub leczenie szpitalne z powodu niewydolności serca. Zmiany w klasie NYHA po 27 tyg. leczenia i ocena kwestionariuszowa stanu pacjenta za pomocą Minnesota Living with Heart Failure Questionnaire (MLHFQ) i Patient’s Global Assessment of Change (PGA).

Średni wiek chorych wyniósł 69 lat, mężczyźni stanowili 63% badanych. Nadciśnienie tętnicze stwierdzono u 66% chorych, dusznicę bolesną u 75%, przebyty zawał u 60%, cukrzycę u 52%. Średnia wartość EF – 36%.
W klasie I NYHA było 1% badanych, w II – 35%, w III – 61%, w klasie IV – 3%. Średni czas trwania niewydolności serca 6 lat. Średnie stężenie Hb 11,4 g/dl, żelaza 13,0 µmol/l, saturacja transferyny 23,5%. Stężenie kreatyniny 1,5 mg/dl, GFR wyliczony ze wzoru MDRD – 47,2 ml/min/1,73 m². W grupie otrzymującej darbepoetynę na koniec badania średnie stężenie Hb wyniosło 13,6 g/dl. Wzrost poziomu Hb wyniósł 2,1 g/dl w porównaniu do wartości wyjściowych, natomiast w grupie placebo wzrost ten wyniósł 0,5 g/dl (p<0,001). Docelowy poziom Hb osiągnęło 65% chorych w grupie leczonej i 19% chorych w grupie placebo.
Pierwszorzędowy punkt końcowy: w pierwszym badaniu wysiłkowym średni czas trwania wysiłku był podobny w grupach i wyniósł 409 sek. w grupie placebo i 408 sek. w grupie leczonej. W 27 tyg. badania w kontrolnym badaniu wysiłkowym średni czas trwania wysiłku wzrósł o 46,5 sek. w grupie placebo i o 57,3 sek. w grupie leczonej (p=0,46).
W analizie post hoc u chorych u których wzrost Hb był >2 g/dl, średni czas trwania wysiłku był istotnie statystycznie dłuższy w porównaniu do grupy chorych z wzrostem poziomu Hb < 1g/dl, zarówno w grupie leczonej (p=0,0034) jak i w grupie placebo (p=0,0181). W analizie wieloczynnikowej wzrost poziomu Hb o 1g/dl wiązał się z wydłużeniem czasu wysiłku o 21 sek. w porównaniu do wartości wyjściowych (p=0,002).
Drugorzędowy punkt końcowy: nie obserwowano różnic w klasie NYHA pomiędzy grupą placebo a grupą leczoną darbepoetyną (p=0,34). Podobnie w ocenie stanu pacjenta nie obserwowano również zarówno w ocenie MLHFQ (p=0,38) jak i w ocenie PGA (p=0,95).
W czasie badania zmarło 18 chorych w grupie placebo i 11 chorych w grupie leczonej darbepoetyną. Punkt złożony chociaż wystąpił z porównywalną częstością grupach, to obserwowano tendencję w kierunku lepszych wyników w grupie leczonej darbepoetyną (HR 0,68; 95%CI 0,43-1,08; p=0,10).
Objawy uboczne wystąpiły z podobną częstością w grupach. Badanie przerwało 8 chorych w grupie placebo i 5 chorych w grupie leczonej.

Wnioski. U chorych z objawową niewydolnością serca i niedokrwistością leczenie darbepoetyną nie poprawia stanu chorych. Obserwuje się mniejsze ryzyko chorobowości i śmiertelności w czasie leczenia.