Badania epidemiologiczne nie wskazują na związek pomiędzy stężeniem cholesterolu a ryzykiem wystąpienia udaru. Leczenie statynami wiąże się jednak z redukcją ryzyka udaru w grupie chorych z chorobą wieńcową, nadciśnieniem tętniczym, cukrzycą lub w grupie osób starszych. Wykazano, że zmniejszenie stężenia LDL o 1 mmol/l wiąże się z redukcją ryzyka udaru o 17%. Nie wiadomo, czy redukcja ryzyka udaru zależy tylko od zmniejszenia stężenia LDL.

Cel badania
Analiza post hoc korzyści i ryzyka wynikających ze zmniejszenia stężenia LDL ≥ 50% w porównaniu z wartością wyjściową, zmniejszenia stężenia LDL < 50% i przy braku zmniejszenia stężenia LDL lub przy jego wzroście u chorych po przebytym udarze mózgu lub zaburzeniach ukrwienia mózgu.

Grupę badaną stanowiło 4731 chorych w wieku > 18 lat po przebytym udarze lub przejściowym niedokrwieniu mózgu (transient ischemic attaca, TIA) w ciągu 1–6 mies. przed randomizacją, w zmodyfikowanej skali Rankina ≤ 3, ze stężeniem LDL ≥ 2,6 i ≤ 4,9 mmol/l (≥ 100 i ≤ 190 mg/dl). Do badania kwalifikowano chorych po przebytym udarze krwotocznym, jeżeli badacze uznali, że chorzy są w grupie ryzyka udaru niedokrwiennego lub choroby wieńcowej.

Randomizacja chorych do grupy otrzymującej 80 mg atorwastatyny lub do grupy placebo. Chorzy, którzy przyjmowali leki zmniejszające stężenie lipidów, mieli odstawiane leki na 30 dni przed włączeniem do badania. Badania kontrolne przeprowadzano po 1, 3 i 6 mies., a następnie co 6 mies. przez 4–6,6 roku.

W grupie, w której zmniejszenie stężenia LDL było ≥ 50% w porównaniu z wartością wyjściową było 1645 chorych, w grupie ze zmniejszeniem stężenia LDL < 50% było 1776 chorych i w grupie, w której stężenie LDL nie zmniejszyło się lub wzrosło, było 1310 chorych.

Średni wiek chorych wynosił 63 lata, mężczyźni stanowili 40% badanych. Cukrzycę stwierdzono u 17% chorych, przebyty zawał mózgu u 69%, TIA u 31%. Palacze – 19% badanych. Średni czas od przebytego incydentu mózgowego do randomizacji wynosił 85 dni. Atorwastatynę w grupie ze zmniejszeniem stężenia LDL ≥ 50% otrzymywało 100% chorych, w grupie ze zmniejszeniem stężenia LDL < 50% – 34,5% i w grupie, w której nie odnotowano zmniejszenia w stężeniu LDL lub stężenie to wzrosło – 8,0%.

W porównaniu z grupą, w której stężenie LDL nie zmniejszyło się lub wzrosło, grupa ze zmniejszeniem stężenia LDL ≥ 50% miała istotnie statystycznie zredukowane ryzyko udaru o 31% (HR 0,69; 95% CI 0,55–0,87; p = 0,0016), w tym udaru niedokrwiennego o 33% (HR 0,67; 95% CI 0,52–0,86; p = 0,0063), bez różnic w przypadku udaru krwotocznego (HR 1,04; 95% CI 0,61–1,78; p = 0,8864). W analizie uwzględniającej wiek, płeć, różny czas trwania nadciśnienia tętniczego, palenie tytoniu, cukrzycę, leczenie statynami, lekami przeciwnadciśnieniowymi i przeciwpłytkowymi, czynniki te nie modyfikowały uzyskanych wyników.

W grupie ze zmniejszeniem stężenia LDL ≥ 50% również liczba poważnych zdarzeń wieńcowych była zredukowana o 37% (p = 0,032), innych zdarzeń wieńcowych o 39% (p = 0,025), a rewaskularyzacji o 48% (p = 0,0006) W analizie uwzględniającej stężenie LDL ≥ 2,6 mmol/l, od 1,8 do < 2,6 mmol/l i < 1,8 mmol/l, w grupie chorych ze stężeniem LDL < 1,8 mmol/l ryzyko udaru było obniżone o 28% (p = 0,0018), udaru niedokrwiennego o 34% (p = 0,0003), nie zaobserwowano wzrostu ryzyka udaru krwotocznego (p = 0,3358). Zgony z każdej przyczyny, z przyczyny sercowo-naczyniowej lub w przebiegu nowotworu były porównywalne w poszczególnych grupach chorych.

Utrzymywanie się podwyższonych wartości enzymów wątrobowych obserwowano u 5,7 chorych na każde 1000 pacjentolat w grupie ze zmniejszeniem stężenia LDL ≥ 50%, u 2,0 chorych na każde 1000 pacjentolat w grupie ze zmniejszeniem stężenia LDL < 50% i u 1,2 chorych na każde 1000 pacjentolat w grupie, w której nie odnotowano zmniejszenia stężenia LDL lub stężenie to wzrosło. Ryzyko wystąpienia mialgii było porównywalne w grupach (RR 0,92 w grupie ze zmniejszeniem stężenia LDL ≥ 50%, RR 1,03 w grupie ze zmniejszeniem stężenia LDL < 50%).

 

 

W porównaniu z grupą, w której nie odnotowano zmniejszenia stężenia LDL lub stężenie to wzrosło, redukcja stężenia LDL ≥ 50% w porównaniu z wartością wyjściową wiązała się z istotnym statystycznie obniżeniem ryzyka udaru i poważnych zdarzeń wieńcowych, bez wzrostu ryzyka udaru krwotocznego.