Chorzy po przebytym udarze lub przemijającym niedokrwieniu mózgu (transient ischaemic stroke, TIA) znajdują się w grupie wysokiego ryzyka kolejnego udaru, jak i innych zdarzeń sercowo-naczyniowych. Prewencja wtórna z zastosowaniem statyn zmniejsza ryzyko kolejnego udaru u chorych z chorobą wieńcową i u chorych z wysokim ryzykiem chorób sercowo-naczyniowych. Brak jest natomiast danych, czy leczenie statynami zmniejsza ryzyko udaru u chorych po przebytym incydencie mózgowym, bez współistniejącej choroby wieńcowej.

 

Cel badania
Ocena efektywności atorwastatyny w prewencji wtórnej u chorych po przebytym udarze lub TIA bez współistniejącej choroby wieńcowej.

Randomizacja do grupy otrzymującej 80 mg atorwastatyny dziennie (n = 2365 chorych) lub do grupy placebo (n = 2366 chorych). Badania kontrolne po 1, 3 i 6 mies., a następnie co 6 mies. przez okres od 4 do 6,6 lat.
Pierwszorzędowy punkt końcowy: udar zakończony lub niezakończony zgonem.

Drugorzędowe punkty końcowe: udar lub TIA, powikłania choroby wieńcowej (zgon z przyczyn sercowych, zawał, resuscytacja po zatrzymaniu serca), wszystkie zespoły wieńcowe (ostre zespoły wieńcowe, rewaskularyzacja, dusznica niestabilna, zaostrzenie dusznicy lub dusznica wymagająca pobytu szpitalnego), rewaskularyzacje (wieńcowe, szyjne, obwodowe), zdarzenia sercowo-naczyniowe (udar i powikłania wieńcowe), wszystkie zdarzenia naczyniowe (zdarzenia wymienione powyżej i w obrębie naczyń obwodowych).

Średni wiek chorych wyniósł 63 lata, mężczyźni stanowili 60% badanych. Nadciśnienie tętnicze stwierdzono u 40% chorych, cukrzycę 17%, przebyty udar u 70%, w tym niedokrwienny u 67%. Palacze – 14% badanych. Średnia wartość BMI – 27,5 kg/m². Średnia wartość BP – 139/82 mm Hg.

Średni czas od incydentu mózgowego do włączenia do badania – 85 dni. Stężenie cholesterolu – 221 mg/dl, LDL – 133 mg/dl, TG 144 mg/dl. Po miesiącu leczenia poziom LDL w grupie leczonej obniżył się średnio o 61 mg/dl, bez mian w grupie kontrolnej. Średnia redukcja poziomu lipidów przez okres badania była istotnie statystycznie wyższe w grupie leczonej w porównaniu z grupą kontrolą (LDL, Ch, TG p < 0,001, HDL p = 0,006).

Pierwszorzędowy punkt końcowy: w grupie kontrolnej punkt złożony wystąpił istotnie statystycznie częściej, niż w grupie leczonej – 311 (13,1%) chorych vs 265 (11,2%) chorych. Leczenie atorwastatyną w dawce 80 mg zmniejszyło ryzyko wystąpienia udaru zakończonego lub niezakończonego zgonem o 16% po 5 latach (HR 0,84; 95% CI 0,71-0,99; p = 0,03). Również ryzyko zgonu w przebiegu udaru w grupie leczonej atorwastatyną było istotnie statystycznie niższe. W grupie kontrolnej zmarło 41 (1,7%) chorych vs 24 (1%) chorych w grupie leczonej (HR 0,57; 95% CI 0,35-0,95; p = 0,03).

Drugorzędowy punkt końcowy: poszczególne składowe drugorzędowego punktu końcowego wystąpiły istotnie statystycznie częściej w grupie kontrolnej niż w grupie leczonej: udar lub TIA – 20,1% chorych vs 15,9% chorych (HR 0,77; 95% CI 0,67-0,88; p < 0,001), powikłania wieńcowe 5,1% chorych vs 3,4% chorych (HR 0,65; 95% CI 0,49-0,87; p = 0,003), ostre zespoły wieńcowe – 6,4% chorych vs 4,3% chorych (p = 0,001), wszystkie zespoły wieńcowe – 8,6% chorych vs 5,2% chorych (p < 0,001), rewaskularyzacje – 6,9% vs 4,0% chorych (p < 0,001), zdarzenia sercowo-naczyniowe – 17,2% chorych vs 14,1% chorych (p = 0,002),wszystkie zdarzenia naczyniowe – 29% chorych vs 22,4% chorych (HR 0,74; (95% CI 0,66-0,83; p < 0,001). Natomiast liczba zgonów z przyczyn sercowych była porównywalna w grupach.

W analizie wieloczynnikowej leczenie atorwastatyną wiązało się z redukcją częstości udaru niedokrwiennego – HR 0,78 (95% CI 0,66-0,94) i większą liczba udarów krwotocznych HR 1,66 (95% CI 1,08-2,55). Udar niedokrwienny wystąpił u 218 chorych z grupy atorwastatyny i u 274 chorych z grupy kontrolnej, krwotoczny zaś u 88 i 55 chorych odpowiednio w grupach. W ocenie bezpieczeństwa stosowania leków nie wykazano różnic pomiędzy grupami (rabdomioliza u 2 i 3 chorych odpowiednio w grupach).

 

U chorych po przebytym udarze lub TIA bez choroby wieńcowej stosowanie atorwastatyny powoduje istotną statystycznie redukcję częstości występowania wszystkich udrów i zdarzeń sercowo-naczyniowych pomimo niewielkiego wzrostu częstości udarów krwotocznych