Wstęp. U chorych z otyłością, zespołem metabolicznym i cukrzycą typu 2 często stwierdza się mieszana dyslipidemię. Zgodnie z wytycznymi Adult Treatment Panel III (ATP III) w leczeniu mieszanej dyslipidemii obok statyn zaleca się stosowanie innych leków obniżających poziom non-HDL.
Cel badania. Ocena skuteczności i bezpieczeństwa leczenia połączenia niacyny o powolnym uwalnianiu z simwastatyną w porównaniu do leczenia simwastatyną w monoterapii u chorych z dyslipidemią mieszaną.

Grupę badaną stanowiło 314 chorych w wieku ≥21 lat z podwyższonym poziomem non-HDL i LDL zgodnie z rekomendacjami ATP III.

Chorzy z podwyższonymi poziomami lipidów byli włączani do próby otwartej badania, w której przez okres ≥4 tyg. stosowano dietę o obniżonej zawartości cholesterolu i odstawiano uprzednio stosowane leki obniżające poziom lipidów. Chorzy z utrzymującymi się podwyższonymi wartościami non-HDL i LDL otrzymywali 20 mg simwastatyny dziennie przez okres ≥2 tyg. Po tym okresie oznaczano poziom non-HDL i jeżeli poziom ten uległ obniżeniu o 15% w 2 kolejnych badaniach w porównaniu do wartości wyjściowych, chorych randomizowano do grupy leczonej 20 mg simwastatyny dziennie (n=121 chorych), do grupy leczonej niacyną o powolnym uwalnianiu i 20 mg simwastatyny, rozpoczynając leczenie od dawki 500 mg niacyny i zwiększając ją do dawki 1000 mg po 12 tyg. leczenia (n=127 chorych) lub grupy leczonej niacyną o powolnym uwalnianiu i 20 mg simwastatyny, rozpoczynając leczenie od dawki 500 mg niacyny podwajając dawki niacyny co 4 tyg. do maksymalnej 2000 mg (n=66 chorych). U wszystkich chorych podawano 325 mg ASA lub 200 mg ibuprofenu lub innego leku przeciwzapalnego 30 min przed podaniem leków celem złagodzenia objawów zaczerwienienia po niacynie.
Pierwszorzędowy punkt końcowy: procentowa zmiana non-HDL po 24 tyg. leczenia.
Drugorzędowy punkt końcowy: zmiany w innych parametrach lipidogramu. W analizie post hoc uwzględniono podgrupy chorych z TG ≥200 lub <200 mg/dl. Liczba chorych którzy uzyskali docelowe wartości HDL (≥40 mg/dl) i TG (<150 mg/dl).

Średni wiek chorych wyniósł 56 lat, mężczyźni stanowili 51% badanych. Nadciśnienie tętnicze stwierdzono u 68% chorych, chorobę wieńcową lub ekwiwalent choroby u 57%, cukrzycę u 21%. Palacze – 19% badanych. Średni BMI – 28 kg/m².
Pierwszorzędowy punkt końcowy: średnie obniżenie stężenia non-HDL w grupie leczonej simwastatyną wyniosło -7,4%, w grupie otrzymującej 1000 mg niacyny i 20 mg simwastatyny -13,9% (p<0,01 vs simwastatyna), a w grupie otrzymującej 2000 mg niacyny i 20 mg simwastatyny -22,5% (p<0,001 vs simwastatyna).
Drugorzędowy punkt końcowy: obniżenie poziomu LDL było porównywalne w grupach. Poziom HDL wzrósł istotnie statystycznie zarówno w grupie otrzymującej mniejszą dawkę niacyny (p<0,001) jak i wyższą dawkę niacyny (p<0,001). Spadek stężenia TG był również istotnie statystycznie większy w obu grupach leczonych niacyną (p<0,001 dla obu grup). Poziom apolipoprotein A-I był porównywalny w grupach, natomiast poziom apolipoproteiny B i lipoproteiny(a) uległ istotnie statystycznie obniżeniu w grupach dodatkowo leczonych niacyną w porównaniu do terapii samą simwastatyną.
W podgrupie chorych z hipertrójglicerydemią obserwowano wyższe obniżenie poziomu non-HDL, TG i apolipoproteiny B, przy porównywalnym spadku LDL i wzroście HDL.
Liczba chorych którzy uzyskali docelowe wartości LDL, HDL i TG była istotnie statystycznie wyższa w grupie otrzymującej 2000 mg niacyny i 20 mg simwastatyny (p<0,001).
Objawy uboczne obserwowano u 17,5% chorych w grupie otrzymującej simwastatynę w monoterapii, u 25,2% chorych w grupie otrzymującej 1000 mg niacyny i 20 simwastatyny i u 35,9% chorych w grupie otrzymującej 2000 mg niacyny i 20 mg simwastatyny (p<0,05 vs simwastatyna). Leczenie z powodu objawów ubocznych przerwała podobna liczba chorych w grupach. Głownym objawem ubocznym w grupie otrzymującej niacyne było zaczerwienie, które wystąpiło u 9 chorych w grupie otrzymującej 1000 mg niacyny i u 7 chorych otrzymujących 2000 mg niacyny.

Wnioski. Dołączenie do leczenia simwastatyną niacyny o powolnym uwalnianiu wiąże się z dodatkowym klinicznie istotnym obniżeniu poziomów parametrów lipidowych, przy stosunkowo dobrej tolerancji leku i bezpieczeństwie jej stosowania.