Populacja komórek szpiku kostnego nie związana z hematopoezą nazywana jest mezenchymalnymi komórkami macierzystymi (mesenchymal stem cells MSC). Komórki te posiadają zdolność różnicowania się w inne komórki, w tym w kardiomiocyty. W terapii komórkowej są alternatywą dla komórek macierzystych szpiku (bone morrow cells, BMS). Komórki te są komórkami o dużym potencjale terapeutycznym co wykazano w badaniach przedklinicznych.

 

Ocena profilu bezpieczeństwa MSC pobranych ze szpiku i podanych chorym po przebytym ostrym zawale serca.

Grupę badaną stanowiło 60 chorych po przebytym pierwszym zawale serca (zarówno z uniesieniem jak bez uniesienia odcinka ST) w ciągu do 10 dni przed randomizacją. Angiograficznie drożne naczynie odpowiedzialne za zawał. W badaniach wzrost stężenia CKMB > 2 razy powyżej górnej granicy normy, zaburzenia kurczliwości odcinkowej i EF pomiędzy ≤ 60 % a ≥ 30%. Wszyscy chorzy w momencie randomizacji byli stabilni hemodynamicznie.

Randomizacja do grupy w której podawano MSC (n = 39 chorych) lub do grupy placebo (n = 21 chorych). Zawiesinę komórek podawano dożylnie z prędkością 2 ml/min. Komórki podawano w trzech stężeniach: 0,5, 1,6 i 5,0 × 10⁶/ kg masy ciała. Kontrolne badania po 1, 2, 3 i 6 mies.

Średni wiek chorych wyniósł 57 lat, mężczyźni stanowili 80% badanych. Nadciśnienie tętnicze stwierdzono u 48% chorych, cukrzycę u 12%. Palacze – 10% badanych. Średni BMI – 30 kg/m². Średnia wartość EF – 50%.

Zmiana zlokalizowana w gałęzi przedniej zstępującej u 53%, w gałęzi okalającej u 11% i w prawej tętnicy wieńcowej u 36%. Zawał serca z uniesieniem odcinka ST u 74% chorych.

Zaburzenia rytmu. W grupie w której podano MSC liczba chorych z co najmniej 1 zaburzeniem rytmu była czterokrotnie mniejsza niż w grupie placebo (u 8,8% vs 36,8% chorych w grupach, p = 0,025). Częstoskurcz komorowy obserwowano u 1 vs 5 chorych w grupie leczonej vs placebo (p = 0,018).

Ocena echokardiograficzna. Wyjściowo wielkość EF była porównywalna w grupach, 50,4% w grupie leczonej i 48,7% w grupie placebo. Po 3 mies. obserwacji średnia wartość wzrosła o 5,9% w grupie leczonej (p = 0,003 vs wartość wyjściowa) i o 4,4% w grupie placebo (p = 0,021 vs wartość wyjściowa). Po 6 mies. obserwowano dalszych wzrost EF w grupach. W podgrupie chorych z zawałem ściany przedniej wzrost ten był jeszcze bardziej wyraźny zarówno po 3 jak i po 6 mies. w porównaniu do grupy placebo. W grupie leczonej EF wzrosło o 7,0% po 3 mies. i o 7,3% po 6 mies., w grupie placebo odpowiednio o 2,9 i 3,4%. Nie stwierdzono różnic pomiędzy grupami w ocenie innych parametrów echokardiograficznych.

Ocena MRI. Po roku EF wzrosło o 5,2% w grupie leczonej i o 1,8% w grupie placebo (p = 0,003). Objętość końcoworozkurczowa i końcowoskurczowa była porównywalna w grupach.

Wyniki uzyskane w grupie otrzymującej najmniejsza liczbę MSC były porównywalne z wynikami uzyskanymi w grupie placebo. Natomiast różnice były istotne w podgrupie chorych otrzymujących średnią lub duża liczbę komórek MSC.

 

Dożylne podawanie allogenicznych macierzystych komórek mezynchemalnych jest bezpieczne i wiąże się z poprawą wyników leczenia chorych po przebytym ostrym zawale serca.