Idiopatyczne tętnicze nadciśnienie płucne (idiopathic pulmonary arterial hypertension, IPAH) jest rzadką chorobą o nieznanej etiologii charakteryzującą się wzrostem ciśnienia tętniczego płucnego z patologicznymi zmianami w prekapilarach tętnic płucnych. Z pojawieniem się choroby ściśle związane jest zaburzenie funkcji śródbłonka z nasileniem przebudowy naczyń i wzrostem oporu ścian naczyń tętniczych płucnych. Obserwuje się brak równowagi pomiędzy procesami uszkodzenia a naprawy śródbłonka. Jedną ze strategii postępowania może być podawanie progenitorowych komórek śródbłonka (endothelial progenitor cells, EPCs). Prace doświadczalne przeprowadzone na zwierzętach wskazują na obniżenie średniego ciśnienia tętniczego płucnego, wzrost rzutu serca i spadek oporu naczyniowego płucnego po podaniu EPCs. Bezpieczeństwo i skuteczność leczenia po podaniu autologicznych EPCs u chorych z IPAH są nieznane.

 

Cel badania
Ocena bezpieczeństwa i skuteczności leczenia po podaniu EPCs u chorych z IPAH.

Grupę badaną stanowiło 31 chorych w wieku 18–60 lat, z udokumentowanym IPAH, ze średnim ciśnieniem w tętnicy płucnej > 30 mm Hg. Dodatkowo do badania zakwalifikowano chorych, którzy przebyli ≥ 50 m w 6-minutowym teście marszu (6-minute walking test, 6MWT). Badania kontrolne przeprowadzano co 4 tyg. przez 12 tyg.

Randomizacja chorych do grupy leczonej farmakologicznie typowo (n = 16) lub do grupy, w której podawano EPCs (n = 15). U wszystkich chorych wykonywano cewnikowanie prawego serca i układu tętniczego. Chorym pobierano krew i izolowano komórki jednojądrzaste, do których dodawano roztwór osocza ludzkiego o stężeniu 20% i naczyniowy śródbłonkowy czynnik wzrostu (vascular endothelial growth factor, VEGF). Kulturę komórek jednojądrzastych po 5 dniach rozdzielano i trzykrotnie przepłukiwano heparynizowanym roztworem soli oraz przefiltrowywano. Więcej niż 90% komórek wykazywało cechy EPCs. Średnio podawano 1,1 ± 0,6 ´ 10⁷ komórek w objętości 10 ml, bezpośrednio dożylnie przez 5 min.

Pierwszorzędowy punkt końcowy: zmiana w wyniku 6MTW na zakończenie badania.

Drugorzędowy punkt końcowy: zmiany wartości hemodynamicznych oceniane w czasie cewnikowania prawego serca.

Średni wiek chorych wynosił 36 lat, mężczyźni stanowili 26% badanych. Niewydolność serca w II klasie wg NYHA występowała u 32%, w klasie III u 68%. Średni czas trwania objawów wynosił 25 mies. Dystans przebyty w 6MWT – 264 m. Średnie ciśnienie w tętnicy płucnej – 58 mm Hg, średni rzut serca 3,7 l/min. W leczeniu farmakologicznym stosowano podobne leki u chorych w grupach.

Pierwszorzędowy punkt końcowy: średnia przebyta odległość w 6MWT zwiększyła się o 48,2 m w grupie, w której podano EPCs, i o 5,7 m w grupie leczonej tradycyjnie. Średnia różnica była istotna statystycznie pomiędzy grupami i wyniosła 42,5 m (95% CI 28,7–56,3; p < 0,001).

Drugorzędowy punkt końcowy: średnie ciśnienie w tętnicy płucnej uległo obniżeniu o 4,5 ± 3,4 mm Hg w grupie leczonej i 0,4 ± 2,4 mm Hg w grupie kontrolnej. Średnia różnica była istotna statystycznie pomiędzy grupami i wyniosła –4,0 mm Hg (95% CI –6,7 do –1,9; p = 0,001). Podobne różnice pomiędzy grupami obserwowano w średnim oporze naczyniowym płucnym (całkowita różnica pomiędzy grupami –157,6 dyn ´ s ´ cm^–5; p = 0,002) i w rzucie serca (całkowita różnica pomiędzy grupami 0,32 l/min; p = 0,021).

Z badania wycofał się 1 chory z grupy leczonej konwencjonalnie, przy czym rezygnacja z udziału w badaniu nie miała związku ze stosowanym leczeniem. Objawy uboczne wystąpiły z podobną częstością w grupach. Do dominujących objawów ubocznych należały: ból w klatce piersiowej (u 6 chorych), ból głowy (u 4), kończyn (u 4) i bezsenność (u 6).

 

 

Po podaniu EPCs obserwuje się poprawę w wydolności fizycznej i parametrach hemodynamicznych u chorych z IPAH.