Wstęp. Drożność pomostu aortalno-wieńcowego po zabiegach kardiochirurgicznych (coronary artery bypass grafting, CABG) jest zasadniczym wyznacznikiem wieloletniego przeżycia. Pomosty tętnicze wykonane z lewej lub prawej tętnicy wewnętrznej piersiowej mają dobrze udokumentowaną przewagę w liczbie drożnych pomostów wraz z upływem lat, w porównaniu do pomostów żylnych. Coraz częściej w czasie CABG do wykonania pomostu używa się tętnicy promieniowej, a obserwacje roczne wskazują na większy odsetek drożnych pomostów w porównaniu do pomostów żylnych.
Cel badania. Ocena drożności pomostów tętniczych wykonanych z tętnicy promieniowej w porównaniu do pomostów żylnych.

Grupę badaną stanowiło 147 chorych w wieku pomiędzy 40 a 70 lat kierowani do pierwszorazowego zabiegu CABG. Do badań nie włączano chorych z EF <25%, z dodatnim testem Allena, z wywiadem w kierunku choroby Raynaud’a lub przebytego zapalenia naczyń, oraz obustronnymi żylakami kończyn dolnych.

Randomizacja do grupy w której wszczepiano pomost utworzony z tętnicy promieniowej (n=82 chorych) lub do grupy w której wszczepiano pomost żylny (n=60 chorych). Pomost wykonywano do tętnicy okalającej. Tętnicę promieniową pobierano ze strony niedominującej lub lewej. Pobraną tętnicę umieszczano w heparynizowanej krwi z dodatkiem werapamilu (1mg/10 ml krwi). Zabiegi wykonywano z użyciem krążenia pozaustrojowego. Po zabiegu u chorych stosowano 60 mg diltazemu dziennie przez 6 tyg.
Pierwszorzędowy punkt końcowy: drożność pomostu po 5 latach w ocenie angiograficznej
Drugorzędowy punkt końcowy: ocena wizualna drożności pomostu oceniana jako P1 – pełna drożność, P2 – zwężenia w miejscu połączenia lub w przebiegu pomostu <50%, P3 – zwężenia >50%, P4 – rozlane zwężenia w przebiegu pomostu (objaw sznurka) i P5 – pomost niedrożny.

Średni wiek chorych wyniósł 58 lat, mężczyźni stanowili 96% badanych. Nadciśnienie tętnicze stwierdzono u 55% chorych, przebyty zawał u 52%, cukrzycę u 18%, hipercholesterolemia u 81%. Palacze – 14% badanych. Średnia liczba implantowanych pomostów 3,3, ale oceniano tylko pomost do tętnicy okalającej . Średni czas trwania zabiegu 96 min, zaklemowania aorty 50 min. Badanie angiograficzne po 5 latach wykonano u 59 chorych z wszczepionym pomostem tętniczym i u 44 chorych z pomostem żylnym.
Pierwszorzędowy punkt końcowy: niedrożność pomostu tętniczego stwierdzono w 1 przypadku, w porównaniu do 6 niedrożnych pomostów żylnych (p=0,04).
Drugorzędowy punkt końcowy: drożne pomosty tętnicze u 89% chorych, natomiast u 8,5% chorych drożność od P2 do P3, u jednego chorego zwężenie na długim odcinku (P4). W grupie chorych z wszczepionym pomostem żylnym pełna drożność u 63% chorych, u 23% drożność od P2 do P3 i nie stwierdzono niedrożności na dłuższym odcinku pomostu.
Po 5 latach żyło 94,4% chorych w grupach.

Wnioski. Pomost do lewej tętnicy okalającej wytworzony z tętnicy promieniowej charakteryzuje się doskonała drożnością po 5 latach od zabiegu. Liczba drożnych pomostów tętniczych była istotnie statystycznie większa w porównaniu do pomostów żylnych.