Prawie 2/3 dorosłej populacji Stanów Zjednoczonych ma nadwagę lub otyłość. Zalecenia dotyczące modyfikacji stylu życia w praktyce prowadzą do nieznacznego obniżenia masy ciała. Prace nad układem endokannabinoidowym, regulującym homeostazą energetyczną ustroju, zaowocowały syntezą leku blokującego receptor CB₁. W badaniach przedklinicznych wykazano, że zablokowanie receptora CB₁ powoduje zmniejszenie masy ciała i prawidłową regulacją czynników metabolicznych.

 

Cel badania
Ocena efektywności leku blokującego receptor CB₁ – rimonabantu, stosowanego wraz z dietą niskokaloryczną w redukcji masy ciała u osób otyłych i z nadwagą.

Randomizacja do grupy stosującej rimonabant w dawce dobowej 5 mg (n = 1216 chorych) lub do grupy otrzymującej rimonabant w dawce dobowej 20 mg (n = 1222 chorych), lub do grupy placebo (n = 607 chorych). W okresie wstępnym chorzy byli instruowani w zakresie poprawności stosowania diety niskokalorycznej (zmniejszonej o 600 kcal/dziennie w porównaniu z zapotrzebowaniem).

Pierwszorzędowy punkt końcowy: masa ciała po roku leczenia, redukcja masy ciała pomiędzy pierwszym a drugim rokiem leczenia.

Drugorzędowy punkt końcowy: zmiany w poziomie HDL po roku leczenia i częstość zespołu metabolicznego. Zmiany ciśnienia tętniczego, zmiany poziomu glukozy na czczo, poziomy lipidów i oporność na insulinę (homeostasis model assessment – insulin resistance, HOMA-IR).

Średni wiek chorych wyniósł 45 lat, mężczyźni stanowili 20% badanych. Nadciśnienie tętnicze stwierdzono u 30% chorych, dyslipidemię u 63% chorych, zespół metaboliczny u 34% chorych. Palacze – 9% badanych. Średnia wartość BMI – 37,5 kg/m². Średnia wartość masa ciała – 105 kg. Średni obwód brzucha – 106 cm.

Po roku leczenie kontynuowało 309 badanych (51%) z grupy przyjmującej placebo i 620 chorych (51%) chorych z grupy otrzymującej 5 mg rimonabantu oraz 673 chorych (55%) z grupy otrzymującej 20 mg rimonabantu.

Pierwszorzędowy punkt końcowy: po pierwszym, jak i po drugim roku leczenia redukcja masy ciała była istotnie statystycznie wyższa w grupie chorych otrzymujących zarówno 5 mg, jak i 20 mg rimonabantu, w porównaniu z grupą placebo. Po roku leczenia utrata masy ciała wyniosła dla grupy leczonej dawką 5 mg wyniosła –1,3 ± 0,3 kg ( p <0,001), a w grupie stosującej 20 mg – -4,7 ± 0,3 kg (p < 0,001). Redukcja masy ciała po drugim roku leczenia odpowiednio w grupach -0,8 ± 0,3 kg (p = 0,02) i –3,6 ± 0,3 kg (p < 0,001). Redukcję masy ciała ≥ 5% po roku leczenia uzyskano u 26,1% chorych w grupie otrzymującej 5 mg rimonabantu, w porównaniu z 20% chorych w grupie otrzymującej placebo, (OR 1,4; 95% CI 1,1-1,8; p = 0,004). W grupie otrzymującej 20 mg rimonabantu redukcję masy ciała ≥ 5% uzyskano u 48,6% chorych (OR 4,1; 95% CI 3,2-5,2; p < 0,001) względem placebo. Po 2 latach dalszą redukcję masy ciała ≥ 5% utrzymano 40% chorych z grupy otrzymującej 20 mg rimonabantu i u 19% chorych z grupy kontrolnej, (OR 2,9; 95% CI 2,3-3,7; p < 0,001).

Drugorzędowy punkt końcowy: poziom HDL wzrósł w obu grupach leczonych w porównaniu z grupą placebo, w grupie stosującej 5 mg rimonabantu w dawce dobowej 2,3% (p = 0,01), a w grupie stosującej 20 mg rimonabantu w dawce dobowej o 7,2% (p < 0,001). Po 2 latach dalszy wzrost odpowiednio w grupach: o 0,5% i 6,3% (w porównaniu z grupą kontrolnej p < 0,001). W grupie chorych stosujących 20 mg rimonabantu dziennie obniżył się również poziom insuliny na czczo i zmniejszyła się oporność na insulinę.

Objawy uboczne były porównywalne pomiędzy grupami. Leczenie przerwało 7,2% chorych z grupy kontrolnej, 9,4% chorych z grupy przyjmującej 5 mg rimonabantu i 12,8% chorych z grupy przyjmującej 20 mg rimonabantu (z powodu depresji odpowiednio 1,3%, 2,1% i 2,2% chorych). Głównym objawem ubocznym były nudności odpowiednio w grupach u 5,8%, 6,8% i 11,2% chorych.

Leczenie rimonabantem w dawce dobowej 20 mg w połączeniu z dietą niskokaloryczną powoduje redukcję masy ciała i korzystne zmiany profilu metabolicznego.