W czasie zawału serca dochodzi do spontanicznej mobilizacji komórek macierzystych szpiku, której nasilenie i czas trwania są proporcjonalne do stopnia niewydolności lewej komory. Te obserwacje stały się podstawą do prób wprowadzenia nowej strategii leczenia w ostrego zawału serca, polegającym na mobilizacji komórek macierzystych szpiku, czynnikiem stymulującym kolonie granulocytów (granulocyte colony stimulating factor, G-CSF). Napływ komórek macierzystych do obszaru zawałowego może wpływać na regenerację miocytów i wytworzenie łożyska naczyniowego.

 

Cel badania
Ocena skuteczności i bezpieczeństwa stosowania G-CSF w 5. dobie po zawale serca z uniesieniem odcinka ST (ST-segment elevation myocardial infarction, STEMI), skutecznie leczonym pierwotną angioplastyką wieńcową (primary pecutaneous coronay intervention, PPCI).

Grupę badaną stanowiło 114 chorych między 18. a 80. rokiem życia ze skutecznie leczonym STEMI z uszkodzeniem mięśnia sercowego przekraczającym 5% masy lewej komory (ocena SPECT).

W 5. dobie STEMI randomizacja do grupy leczonej G-CSF (Neupogen) w dawce 10 µg/kg m.c., stosowanego przez kolejne 5 dni (n = 56 chorych) lub do grupy kontrolnej (n = 58 chorych). Poziom komórek CD 34 + był oceniany w 1., 3., 5. i 7. dniu po randomizacji. Ocenę masy zawału mięśnia lewej komory przeprowadzano metodą SPECT przed randomizacją i po 4-6 mies. po randomizacji. Ponadto u wszystkich chorych wykonywano kontrolne badanie angiograficzne oraz MRI w celu oceny wartości EF.
Pierwszorzędowy punkt końcowy: redukcja masy zawału (różnica masy zawału pomiędzy badaniem wykonanym na początku i po okresie obserwacji).

Drugorzędowy punkt końcowy: zmiany wartości EF w ocenie MRI, częstość restenozy.

Średni wiek chorych wyniósł 60 lat, mężczyźni stanowili 80% badanych. Nadciśnienie tętnicze stwierdzono u 68% chorych, cukrzycę u 14%, hipercholesterolemię u 41%. Palacze – 45% badanych. Średnia wartość BMI – 27,5kg/m².

Choroba wielonaczyniowa u 60% chorych. Wszystkim chorym implantowano stent (stent pokryty lekiem antyproliferacyjnymi implantowano u około 10% chorych w grupach).

Pierwszorzędowy punkt końcowy: masa zawału była na początku badania porównywalna pomiędzy grupami – 19,1 ± 15,3% w grupie leczonej vs 19,1 ± 17,6% w grupie kontrolnej (p = 0,53). W badaniu kontrolnym po 4-6 mies. masa zawału zmniejszyła się w obu grupach i nie różniła się istotnie statystycznie pomiędzy grupami – 12,9 ± 15,6% vs 14,2 ± 17,4% (p = 0,78). Średnia redukcja masy zawału wyniosła 6,2 ± 9,1% w grupie leczonej, w porównaniu z 4,9 ± 8,9% w grupie kontrolnej (p = 0,56).

Po podaniu G-CSF liczba komórek CD34 + wzrastała, osiągając szczyt w 5. dniu stosowania a poziom komórek znacząco różnił się w porównaniu z grupą kontrolną (p < 0,05).

Drugorzędowy punkt końcowy: indeks objętości LV (skurczowy i rozkurczowy) oraz wielkość EF była porównywalna w grupach. W badaniu kontrolnym nie było różnic pomiędzy grupami. LVEF – w grupie leczonej 51,8 ± 7,7% vs 51,2% ± 9,0% w grupie kontrolnej (p = 0,85). Restenoza wystąpiła u 19 chorych (35,2%) w grupie leczonej i u 17 chorych (30,9%) w grupie kontrolnej (p = 0,79). W czasie leczenia objawy niepożądane wystąpiły u 15 chorych z grupy G-CSF (bóle stawów i mięśni u 7 chorych, gorączka u 2 i wysypka u 2), w grupie kontrolnej objawy niepożądane wystąpiły u 6 chorych.

Mobilizacja komórek macierzystych po stymulacji G-CSF u chorych z zawałem serca nie wpływa na wielkość zawału, frakcję wyrzutową lewej komory i częstość restenozy.