U chorych z obniżoną frakcją wyrzutową po przebytym zawale serca, ryzyko zgonu i chorobowości jaj i rozwoju niewydolności serca jest znacząco wyższe. Niepełny powrót do pełnej wydolności serca obserwuje się często u chorych skutecznie leczonych pierwotną plastyką wieńcowa z intensywnym leczeniem przeciwpłytkowym. Nową metodą postępowania zapobiegającej nieprawidłowej przebudowie mięśnia sercowego po przebytym zawale może być podawanie dowieńcowe komórek macierzystych szpiku. Zawiesina komórek macierzystych jest heterogenną populacją komórek, z niewielką ilością mono- i multipotencjalnych komórek odgrywających rolę w regeneracji śródbłonka. Populacja komórek macierzystych posiadająca receptor CD34 i CXCR4 podlega szybkiej mobilizacji w ostrym zawale serca w odpowiedzi na uwalnianą chemokinę SDF-1 (Stromal Derived Factor) z komórek mięśnia sercowego.

 

Skuteczność podanych dowieńcowo wyselekcjonowanej populacji komórek macierzystych SD34/CXCR4 w poprawie funkcji lewej komory u chorych z ostrym zawałem serca i obniżoną frakcją wyrzutową.

Grupę badaną stanowiło 200 chorych w wieku pomiędzy 18-75 lat, z zawałem ściany przedniej, po implantacji stentu w zakresie gałęzi przedniej zstępującej w ciągu 12 godz. od początku trwania objawów (primary percutaneous coronary intervention, PPCI), z EF ≤ 40% w badaniu echokardiograficznym.

Randomizacja do grupy w której podawano dowieńcowo komórki CD34/CXCR4 (n = 80 chorych), do grupy w której podawano niewyselekcjonowane komórki macierzyste (n = 80 chorych) lub do grupy kontrolnej nie otrzymującej komórek macierzystych (n = 40 chorych). Badanie echokardiograficzne wykonywano celem kwalifikacji chorych, natomiast wentrykulografię (wykonywana po podawaniu komórek macierzystych) i MRI (wykonywana 1-3 dni po podaniu komórek macierzystych) celem oceny objętości lewej komory i EF. Badania powtarzano po 6 mies., a w przypadku grupy kontrolnej wykonywano tylko MRI. Średnia liczba niewyselekcjonowanych komórek wynosiła 1,78 ´ 10⁸, natomiast w przypadku populacji komórek CD34CXCR4 – 1,9 ´ 10⁶. Komórki podawano dowieńcowo z użyciem techniki „stop-flow”.

Pierwszorzędowy punkt końcowy: zmiany EF po 6 mies. w badaniu MRI.

Drugorzędowy punkt końcowy: zmiany objętości lewej komory w badaniu MRI i EF. Klinicznie MACE (major adverse cardiac events) zgon, zawał, udar i ponowna rewaskularyzacja naczynia.

Średni wiek chorych wyniósł 58 lat, mężczyźni stanowili 70% badanych. Nadciśnienie tętnicze stwierdzono u 70% chorych, chorobę wieńcową w wywiadzie u 28%, cukrzycę u 21%, dyslipidemię u 62%, otyłość u 41%. Palacze – 66% badanych.

Średni czas od początku objawów do PPCI – 304 min.

Pierwszorzędowy punkt końcowy: wzrost EF w porównaniu z wartościami wyjściowymi obserwowano w grupie w której podawano komórki macierzyste wyselekcjonowane (p = 0,04) jak i w grupie w której podawano komórki niewyselekcjonowane (p = 0,01), bez zmian w grupie kontrolnej (p = 0,73). Różnice pomiędzy grupami w zmianie wielkości EF nie były jednak istotne statystycznie.

Drugorzędowy punkt końcowy: nie obserwowano również zmian w objętości końcoworozkurczowej i końcowoskurczowej lewej komory w badaniu MRI w porównaniu do wartości wyjściowych i w porównaniu pomiędzy grupami. W podgrupie chorych z EF < 37% obserwowano istotny statystycznie wzrost EF w porównaniu do wartości wyjściowych zarówno w grupie w której podawano komórki wyselekcjonowane (p = 0,01) jak i niewyselekcjonowane (p = 0,007). Natomiast w podgrupie chorych z EF ≥ 37% nie stwierdzono zmian w grupach.

Klinicznie MACE wystąpił u porównywalnej liczby chorych. Zmarło 3 chorych (po 1 chorym w każdej z grup), zawał stwierdzono u 5 chorych, natomiast ponowna rewaskularyzację naczynia odpowiadającego za zawał wykonano u 12 chorych w grupie w której podawano komórki wyselekcjonowane, u 13 chorych w grupie w której podawano komórki niewyselekcjonowane i u 7 chorych w grupie kontrolnej.

Podawanie wyselekcjonowanej populacji komórek macierzystych szpiku chorym z ostrym zawałem serca nie poprawia frakcji wyrzutowej i objętości lewej komory. Obserwowano trend w kierunku lepszych wyników w grupie chorych z mniejszą frakcją wyrzutową lewej komory.