Nefropatia indukowana środkami kontrastowymi (contrast induced nephropathy, CIN) jest poważnym problemem klinicznym, szczególnie w grupie chorych z już upośledzoną przed zabiegiem funkcją nerek. W wielu badaniach wykazano, że środki kontrastowe wysokoosmolarne zwiększają ryzyko wystąpienia CIN. Jak dotąd, nie przeprowadzono badań porównujących bezpieczeństwo stosowania kontrastów isoosmolarnych i niskoosmolarnych.

Cel badania
Porównanie nefrotoksyczności dwóch środków kontrastowych: iodiksanolu – kontrastu izoosmolarnego i niejonowego (isoosmolar contrast media, IOCM) z ioksaglatem - kontrastem niskoosmolarnym, jonowym (low-osmolar contrast Media, LOCM) u chorych z niewydolnością nerek, diagnozowanych koronarograficznie.

Randomizacja do grupy otrzymującej iodiksanol (n = 151 chorych) lub grupy otrzymującej ioksaglat (n = 149 chorych).Wszyscy chorzy przed zabiegiem i po zabiegu zostali nawodnieni dożylnie roztworem w dawce 0,9% NaCl 1ml/kg m.c./min podawanym co najmniej 8 godz. przed angiografią i po angiografii. Klirens kreatyniny był oceniany w dniu poprzedzającym zabieg i nawodnienie oraz w pierwszej i drugiej dobie po zabiegu.

Pierwszorzędowy punkt końcowy: częstość nefropatii określanej jako wzrost klirensu kreatyniny ≥ 25% w porównaniu z wartością wyjściową lub jako całkowity wzrost stężenia kreatyniny ≥ 0,5 mg/dl w pierwszym lub drugim dniu obserwacji.
Drugorzędowy punkt końcowy: liczba chorych ze wzrostem stężenia kreatyniny ≥ 0,5 mg/dl, ≥ 1 mg/dl i średni wzrost klirensu kreatyniny. Ocena nefropatii w podgrupach chorych z ciężką niewydolnością nerek (GFR < 30ml/min), cukrzycą, u chorych którym podano > 140 ml kontrastu, z wartością EF < 40% i ≥ 75. roku życia. MACE (major adverse cardiac events), zgon, zawał, rewaskularyzacja, udar i dializa po zabiegu w obserwacji 30-dniowej.

Średni wiek chorych wyniósł 67 lat, mężczyźni stanowili 77% badanych. Nadciśnienie tętnicze stwierdzono u 55% chorych, cukrzycę u 35%, dyslipidemię u 30% chorych. Palacze – 11% badanych. Średnia wartość BMI – 23,5 kg/m². Średnia wartość EF – 55%.

Stężenie kreatyniny przed zabiegiem – 1,34 mg/dl. Poziom kreatyniny ≥ 1,4 mg/dl u 34% chorych. Średnia objętość podanego kontrastu – 200 ml, 66% chorych otrzymało ≥ 140 ml kontrastu.
Pierwszorzędowy punkt końcowy: u chorych w grupie, w której podano IOCM rzadziej doszło do rozwoju CIN w porównaniu z grupą, którą diagnozowano stosując LOCM, 11 (7,9%) chorych vs 23 (17%) chorych (OR 0,41; 95% CI 0,19-0,89; p = 0,02).
Drugorzędowy punkt końcowy: wzrost poziomu kreatyniny ≥ 0,5 mg/dl wystąpił u 5 (3,6%) chorych w grupie IOCM i u 12 chorych (8,9%) w grupie LOCM (p = 0,067). Wzrost poziomu kreatyniny ≥ 1 mg/dl odpowiednio u 2 (1,4%) chorych vs 6 (4,4%) chorych w grupach (p = 0,167). W podgrupie chorych z klirensem kreatyniny < 30 ml/min nefropatia pokontrastowa wystąpiła częściej po podaniu LOCM – 8 (53,3%) vs 2 (12,5%) (p = 0,023). Podobnie częściej do rozwoju CIN po podaniu LOCM doszło w podgrupach chorych z cukrzycą – 13 (26,5%) vs 5 (10,4%) (p = 0,041), z wartością EF < 40% 17 (50%) vs 6 (5,2%) (p = 0,014), u chorych w wieku < 75. roku życia 18 (17,1%) vs 9 (7,8%) (p = 0,035), jak również w podgrupie, która otrzymała ≥ 140 ml kontrastu – 19 (21,3%) vs 8 (9,8%) (p = 0,038).

W analizie wieloczynnikowej niezależnymi czynnikami rozwoju nefropatii po środkach kontrastowych było stosowanie LOCM, podwyższony przed badaniem poziom kreatyniny i niska wartość EF.

Stosowanie isoosmolarnego, niejonowego środka kontrastowego (iodiksanolu) wiąże się z mniejszym ryzykiem rozwoju CIN u chorych z przewlekłą niewydolnością nerek.