Ocena drożności pomostów wieńcowych za pomocą wielorzędowej tomografii komputerowej (multidetector computer tomography, MDCT) 4–6 tygodni po wykonaniu pomostów wieńcowych w krążeniu i bez krążenia pozaustrojowego u chorych z wielonaczyniową chorobą wieńcową.

 

Prospektywne, z randomizacją, wieloośrodkowe, przeprowadzone metodą próby otwartej, grupy równoległe.

Grupę badaną stanowiło 150 chorych w wieku 30–90 lat, z chorobą wieńcową, kierowanych do planowego zabiegu pomostowania, z przewidzianym wykonaniem co najmniej 3 pomostów. Do badania nie włączano chorych wymagających leczenia inotropowego, z kontrapulsacją wewnątrzaortalną, ze stężeniem kreatyniny 1,5 raza przewyższającym górną granicę, z migotaniem przedsionków.

Randomizacja do grupy operowanej bez użycia krążenia pozaustrojowego (n=73) lub z użyciem krążenia pozaustrojowego (n=74). Leczenie okołooperacyjne i stosowane techniki były typowe dla obu strategii postępowania. Ocena drożności pomostów po 4–6 tygodniach za pomocą 16-rzędowej tomografii komputerowej.

Pierwszorzędowy punkt końcowy: liczba drożnych pomostów.

Drugorzędowy punkt końcowy: kompleksowość rewaskularyzacji, liczba chorych z zamkniętym co najmniej jednym pomostem. Klinicznie MACE (major adverse cardiac events): zgon, zawał, udar, dializoterapia, reoperacja z powodu niedokrwienia w ciągu 30 dni po zabiegu. Ocena neuropsychologiczna chorych.

Średni wiek chorych wynosił 65 lat, 83% badanych stanowili mężczyźni. Nadciśnienie tętnicze stwierdzono u 81% chorych, przebyty zawał serca u 52%, przebytą PCI u 14%, cukrzycę u 36%, hiperlipidemię u 74%, incydenty mózgowe u 9%. Palacze – 16% badanych. Zabieg operacyjny ze wskazań nagłych u 38% chorych. Klopidogrel 5 dni przed zabiegiem otrzymywało 21% chorych, ASA w czasie leczenia chirurgicznego – 86%.

Wykonano 245 pomostów w grupie bez krążenia pozaustrojowego i 242 pomosty w grupie z użyciem krążenia pozaustrojowego. MDCT wykonano średnio po 34 dniach u 96% chorych.

Pierwszorzędowy punkt końcowy: w grupie leczonej bez użycia krążenia pozaustrojowego niedrożnych było 10,2% pomostów, w grupie leczonej z użyciem krążenia pozaustrojowego 5,0% pomostów (OR 2,2; 95% CI 1,07–4,44; p=0,03).

Drugorzędowy punkt końcowy: średnio wszczepiono 3,6 pomostu na jednego chorego, w tym 1,7 pomostu tętniczego. Co najmniej jeden niedrożny pomost stwierdzono u większej liczby chorych operowanych bez użycia krążenia pozaustrojowego (26,7% v. 12,9% chorych w grupie operowanej z użyciem krążenia pozaustrojowego, p=0,04).

Klinicznie nie wykazano różnic w liczbie zdarzeń niepożądanych ani w okresie leczenia szpitalnego, ani w ciągu 30 dni obserwacji. Również w ocenie neuropsychicznej nie wykazano różnic pomiędzy grupami chorych. Stan chorych oceniano przy pomocy kwestionariuszy.

W przedłużonej obserwacji (średnio 498 dni) zmarło 4 chorych (1 chory w grupie operowanej bez użycia krążenia pozaustrojowego i 3 chorych w grupie operowanej z użyciem krążenia pozaustrojowego). U trzech chorych wykonano angioplastykę wieńcową. Bez objawów dusznicy było 89 v. 93% chorych odpowiednio w grupach (p=0,4).

Liczba drożnych pomostów jest mniejsza w grupie chorych, u których wykonano operację bez użycia krążenia pozaustrojowego niż w grupie operowanej w krążeniu pozaustrojowym. Stan neuropsychiczny i liczba zdarzeń niepożądanych jest porównywalna przy obu technikach zabiegów.