Optymalny wybór typu diety dla chorych z otyłością jest przedmiotem licznych badań. W badaniach oceniających skuteczność różnych rodzajów diety uzyskane wyniki są często rozbieżne, co wynika z krótkiego okresu stosowania diety, nieprawidłowego doboru chorych włączanych do badania, rezygnacji z udziału znacznej liczby chorych w dłuższym okresie obserwacyjnym, czy też brakiem zaślepienia wyników. Głównym problemem badań jest zgoda chorych z otyłością do stosowania określonego typu diety przez długi okres czasu.

 

Ocena zmian masy ciała w okresie 2 lat stosowania różnych typów diety.

Grupę badaną stanowiło 811 chorych w wieku od 30 do 70 lat, z nadwagą i otyłością (BMI > 25 do 40kg/m²). Do badania nie włączano chorych z cukrzycą, niestabilna chorobą wieńcową, stosujących leki wpływających na zmianę masę ciała, bez motywacji do redukcji masy ciała ocenianej na podstawie badania kwestionariuszowego.

Randomizacja do grupy w której zalecono dietę niskotłuszczową i średniobiałkową (20% tłuszczy, 15% białka i 65% węglowodany) (n = 204 chorych), do grupy diety niskotłuszczowej i wysokobiałkowej (20% tłuszczy, 25% białka i 55% węglowodany) (n = 202 chorych), do grupy diety wysokotłuszczowej i średniobiałkowej (40% tłuszczy, 15% białka i 45% węglowodany) (n = 204 chorych) i do grupy diety wysokotłuszczowej i wysokobiałkowej (40% tłuszczy, 25% białka i 35% węglowodany) (n = 201 chorych). Dodatkowo diety zawierały 8% lub mniej tłuszczy nasyconych, 20 g włóknika na dzień i 150 lub mniej cholesterolu na 1000 kcal. Zalecano stosowanie żywności bogatowęglowodanowej o niskim indeksie glikemicznym. Każdy z uczestników miał sporządzaną dietę z deficytem 750 kcal w porównaniu do stosowanej przed włączeniem do badania. Zarówno uczestnicy badania jak i badacze nie byli informowani o stosowanej diecie. Dla osób uczestniczących w badaniu organizowano spotkania grupowe, a co 8 tyg. wyznaczano spotkania indywidualne przez okres 2 lat. W czasie spotkań uczono tworzenia diet i zasad przestrzegania diety. Zalecano umiarkowany wysiłek fizyczny w ciągu tygodnia.

Pierwszorzędowy punkt końcowy: zmiana masy ciała w ciągu 2 lat obserwacji.

Drugorzędowy punkt końcowy: zmiana obwodu brzucha.

Średni wiek chorych wyniósł 51 lat, mężczyźni stanowili 36% badanych. Nadciśnienie tętnicze stwierdzono u 35% chorych, nigdy nie paliło tytoniu 59%. Średni BMI – 33 kg/m², > 30 kg/m2 u 73% badanych. Średni obwód brzucha – 103 cm.

Średnie stężenie cholesterolu – 202 mg/dl, LDL – 126 mg/dl, HDL – 49 mg/dl i TG – 142 mg/dl. Badanie ukończyło 645 chorych.

Pierwszorzędowy punkt końcowy: nie obserwowano różnic w zmniejszeniu masy ciała pomiędzy grupami spożywającymi dietę z wysoką lub niską zawartością białka, tłuszczy czy węglowodanów. Średnia utrata masy ciała w grupie spożywającej dietę wysokobiałkową (25% białek w pożywieniu) wyniosła 3,6 kg, a w grupie spożywającej dietę niskobiałkową (15% białek w pożywieniu ) – 3,0 kg (różnica 0,6 kg; 95% CI od -1,6 do 0,4; p = 0,22). Średnia utrata masy ciała w grupie spożywającej dietę wysokotłuszczową (40% tłuszczy w pożywieniu) lub niskotłuszczową (20% tłuszczy w pożywieniu ) była podobna i wyniosła 3,3 kg (różnica 0,04 kg; 95% CI od -0,9 do 1,0; p = 0,94). Również w grupach spożywających dietę wysokowęglowodanową (65% węglowodanów w pożywieniu) lub niskowęglowodanową (35% węglowodanów w pożywieniu) utrata masy ciała była podobna pomiędzy grupami (3,0 vs 3,6 kg) z nieistotną różnicą (0,6 kg: 95% CI od -0,8 do 1,9 kg; p = 0,42). W analogicznych grupach, w których chorzy ukończyli badanie, różnice w utracie masy ciała były podobne.

Największy spadek masy ciała obserwowano w ciągu pierwszych 6 mies., z średnią różnica nieprzekraczająca 0,5 kg pomiędzy grupami. Po 12 mies. obserwowano powolny wzrost masy ciała. Tylko u 185 uczestników badania obserwowano spadek masy ciała do końca trwania badania. Po 2 latach od 31 do 37% uczestników badania miało utratę masy ciała < 5% masy wyjściowej, 14 do 15% utratę < 10%, a tylko od 2 do 4% ≥ 20 kg w każdej z ocenianych grup.

Drugorzędowy punkt końcowy: nie obserwowano różnic w zmniejszeniu obwodu brzucha w poszczególnych badanych grupach. Średnia różnica pomiędzy grupami stosującymi dietę o wysokiej lub niskiej zawartości białka wyniosła 0,7 cm (p = 0,22), bez różnic w przypadku diet tłuszczowych (p = 0,99) i 0,7 cm w przypadku diet węglowodanach (p = 0,39).

Średnie obniżenie stężenia LDL było istotnie statystycznie wyższe w grupie stosującej dietę niskotłuszczową w porównaniu z dietą wysokotłuszczową (spadek o 5 vs 1%, p = 0,001) i w grupie stosującej dietę wysokowęglowodanową w porównaniu z grupą stosującą dietę niskowęglowodanową (spadek o 6 vs 1%, p = 0,01). Dieta niskowęglowodanowa spowodowała wzrost stężenia HDL w porównaniu z dietą wysokowęglowodanową (spadek o 9 vs 6%, p = 0,02). Nie obserwowano zmian ciśnienia tętniczego.

Poważne objawy uboczne obserwowano u 57 chorych z podobną częstością w grupach. UACR (urinary albumin-to-creatinine ratio) > 30 obserwowano u 5 chorych w grupie spożywająca dietę o średniej zawartości białka i u 5 stosujących dietę wysokobiałkową po 6 mies. i u 7 badanych w grupie spożywająca dietę o średniej zawartości białka po 2 latach

Dieta z obniżoną zawartością kalorii powoduje spadek masy ciała, bez względu na zawarte składniki spożywcze.