Wstęp. U dzieci z chorobami serca o podłożu zapalnym, po zabiegach kardiochirurgicznych i inwazyjnych istnieje wysokie ryzyko zdarzeń zatorowych. Stosowana w tych przypadkach ASA blokuje aktywność płytek poprzez zahamowanie szlaku cyklooksygenazy. Klopidogrel blokuje receptor P2Y12 aktywowany przez ADP i jak wykazano w licznych badaniach klinicznych zmniejsza ryzyko poważnych zdarzeń sercowo-naczyniowych w grupach chorych wysokiego ryzyka. Klopidogrel stosowany u dorosłych w dawce przewlekłej 75 mg dziennie powoduje zahamowanie od 30% do 50% płytek po indukcji 5 µmol/l ADP. Dawka leku którą należy stosować u niemowląt i małych dzieci nie jest określona.
Cel badania. Określenie dawki klopidogrelu u niemowląt i małych dzieci, przy której osiąga się podobny stopień zahamowania płytek jak u dorosłych.

Grupę badaną stanowiło 86 chorych w wieku 0 do 24 mies. z wrodzonymi wadami serca z wytworzonym paliatywnym połączeniem systemowo-płucnym, chorobą Kawasaki lub po zabiegach inwazyjnych z użyciem stentów lub urządzeń wewnątrznaczyniowych lub wewnątrzsercowych. Do badań nie włączano dzieci z masą ciała <2 kg i <35 tyg. życia płodowego, oraz z krwawieniami lub z dużym ryzykiem krwawienia. W przypadku podawania ASA stosowano stałą dawkę przez cały okres badania.

Randomizacja w stosunku 3:1 do grupy leczonej klopidogrelem (n=65 dzieci) lub do grupy placebo (n=21 dzieci). Klopidogrel podawano raz dziennie w dawce 0,01 mg/kg (n=10 dzieci), 0,1 mg/kg (n=21 dzieci), 0,15 mg/kg (n=8 dzieci) i 0,2 mg/kg (n=26 dzieci). Klopidogrel podawano przez co najmniej 7 dni lub do 28 dni. Grupy dzieci dodatkowo dzielono ze względu na wiek: noworodki ≤30 dni życia, niemowlęta lub małe dzieci >30 dni to 24 mies. życia. Liczbę zahamowanych płytek oceniano przed włączeniem do badania i po zakończeniu leczenia.
Pierwszorzędowy punkt końcowy: określenie dawki leku przy której dochodzi do zahamowania od 30% do 50% płytek po indukcji 5 µmol/l ADP.
Drugorzędowy punkt końcowy: ocena bezpieczeństwa stosowanego leczenia.

Średni wiek noworodków wyniósł 16 dni, niemowląt 181 dni. Chłopcy stanowili 63% badanych. Średnia masa ciała noworodków – 3,2 kg, niemowląt i małych dzieci – 6,7 kg. Zespół hipoplastycznego lewego serca stwierdzono u 34% dzieci, atrezja zastawki płucnej u 15%, atrezja zastawki trójdzielnej u 9%, tetralogia Fallota u 8%, dwunapływowa lewa komora u 7%, dwuodpływowa prawa komora u 5%, implantacja stentu u 24% i choroba Kawasaki 1,5% (u niektórych dzieci więcej niż 1 przyczyna). U 74% dzieci wykonano połączenie systemowo-płucne.
Pierwszorzędowy punkt końcowy: na zakończenie badania w grupie dzieci leczonych klopidogrelem w dawce 0,01 mg/kg agregacji uległo 8,8% płytek po stymulacji 5 µmol/l ADP (w grupie noworodków 9,8% płytek, w grupie niemowląt 8,0% płytek), w grupie leczonej klopidogrelem w dawce 0,1 mg/kg agregacji uległo 10,2% płytek (w grupie noworodków 3,1% płytek, w grupie niemowląt 16,0% płytek), w grupie leczonej klopidogrelem w dawce 0,15 mg/kg agregacji uległo 36,5% płytek (tylko grupa noworodków), a w grupie leczonej klopidogrelem w dawce 0,2 mg/kg agregacji uległo 43,9% płytek (w grupie noworodków 52,4% płytek, w grupie niemowląt 38,1% płytek)
Drugorzędowy punkt końcowy: w czasie badania poważne objawy uboczne wystąpiły u 8 dzieci, u 3 dzieci w grupie placebo i u 5 w grupie leczonej. W grupie placebo u jednego dziecka doszło do zakrzepicy połączenia systemowo-płucnego, natomiast w grupie leczonej w pojedynczych przypadkach obserwowano spadek poziomu płytek, bradykardię i hipotensję. Małe krwawienia obserwowano u 2 dzieci w grupie placebo i u 2 dzieci w grupie leczonej.

Wnioski. Klopidogrel w dawce 0,2 mg/kg dziennie u dzieci w wieku 0-24 mies. powoduje zahamowanie płytek o podobnym nasileniu jak u dorosłych leczonych dawką 75 mg dziennie. Klopidogrel jest dobrze tolerowany w tej dawce.