Wstęp. Najdłuższą żywotność pomostu obserwuje się po wszczepieniu tętnicy piersiowej do lewej tętnicy wieńcowej. W przypadku prawej tętnicy wieńcowej zaleca się pomosty utworzone z prawej tętnicy piersiowej (in situ lub jako Y graft), z tętnicy promieniowej, z tętnicy żołądkowo-sieciowej i pomosty żylne. Widomo, że pomost utworzony z prawej tętnicy piersiowej nie jest żywotny jak w przypadku lewej tętnicy wieńcowej. Pomosty żylne dają dobre wyniki kliniczne i angiograficzne wieloletnie. Natomiast drożność pomostów wykonanych z tętnicy promieniowej jaki i żołądkowo-sieciowej wynika z stopnia stenozy naczynia i użycie ich jest ograniczone w związku z wysokim ryzykiem niewydolności pomostu. Brak jest natomiast badań porównujących poszczególne typu pomostów.
Cel badania. Ocena drożności pomostów utworzonych z prawej tętnicy żołądkowo-sieciowej i pomostu żylnego w zależności od parametrów angiograficznych uzyskanych przed zabiegiem operacyjnym

Grupę badaną stanowiło 236 chorych w wieku <75 lat, kierowanych do zabiegu rewaskularyzacji chirurgicznej, z zwężeniem >70% w obszarze prawej tętnicy wieńcowej (right coronary artery, RCA) z minimalnym wymiarem światła tętnicy żołądkowo-sieciowej w ocenie angiograficznej >1,5 mm.

Randomizacja do grupy w której implantowano pomost utworzony z prawej tętnicy żołądkowo-sieciowej (n=90 chorych) lub do grupy z implantowanym pomostem żylnym (n=82 chorych). Kontrolne badanie angiograficzne po 6-8 mies. od wykonania zabiegu. Drożność pomostu oceniano w skali 4 punktowej: 0 – pomost niedrożny, 1 – przepływ z tętnicy natywnej jest dominujący, 2 – przepływy z tętnicy natywnej i z pomostu są zrównoważone (drożność 0-2, pomost niedrożny funkcjonalnie), 3 - tętnica natywna jest zacieniana przez przepływ z pomostu i 4 – tętnica natywna jest zacieniana tylko przez pomost (drożność 3-4, pomost drożny funkcjonalnie).

Średni wiek chorych wyniósł 62 lat, mężczyźni stanowili 77% badanych. Nadciśnienie tętnicze stwierdzono u 79% chorych, przebyty zawał u 38%, cukrzycę u 26%, hipercholesterolemię u 76%, chorobę naczyń obwodowych u 13%, otyłość u 51%. Palacze - 53% badanych. Średni Euroscore – 2,6.

W ocenie angiograficznej po 6 mies. pomost drożny funkcjonalnie stwierdzono u 62% chorych z implantowaną tętnica żołądkowo-sieciową i u 85% chorych w grupie z implantowanym pomostem żylnym. Drożność tętnicy nadbrzusznej zależała od stopnia zwężenia RCA. Tylko 5 % pomostów tętniczych było drożnych w przypadku minimalnego wymiary RCA >1,4 mm, a ilość drożnych pomostów wzrastała wraz z mniejszym wymiarem światła. W przypadku pomostu żylnego nie obserwowano w zależności od wyjściowego wymiaru RCA.
W analizie wieloczynnikowej wykazano, że drożność pomostu utworzonego z tętnicy żołądkowo-sieciowej zależy zarówno od stopnia zwężenia RCA (p=0,019) jak i minimalnego wymiaru światła (p=0,015), natomiast w przypadku pomostu żylnego nie obserwowano takich zależności. W grupie chorych z implantowaną tętnicą żołądkowo-sieciową najlepsze wyniki osiągnięto w podgrupie z minimalnym wymiarem światła RCA od 0,77 do 1,4 mm i stenoza pomiędzy 48% do 64%.

Wnioski. Wynik badania angiograficznego wykonanego przed zabiegiem operacyjnym ma istotne znaczenie w przypadku pomostu wykonanego z tętnicy żołądkowo-sieciowej, natomiast w przypadku pomostu żylnego nie obserwuje się takich zależności.