Wpływ kwasu acetylosalicylowego na agregację płytek jest możliwy do przewidzenia i, w odróżnieniu od klopidogrelu, rzadko powoduje występowanie oporności. Oporność na klopidogrel zależy od wielu czynników, a chorzy z niską odpowiedzią na lek stanowią grupę wysokiego ryzyka dla zdarzeń niedokrwiennych po zabiegach angioplastyki wieńcowej. Hamowanie agregacji płytek przez klopidogrel zależy od jego dawki, a liczba zahamowanych płytek wzrasta zarówno przy większej dawce nasycającej, jak i przewlekłej. Wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega-3 (polyunsaturated fatty acids, PUFA) są zalecane w prewencji wtórnej, głównie po przebytym zawale mięśnia sercowego. Mechanizm działania kwasów jest wielotorowy i wiadomo, że wykazują one zarówno właściwości antykoagulogiczne, jak i przeciwpłytkowe. Brak danych oceniających wpływ PUFA na modyfikację odpowiedzi płytek na podwójne leczenie przeciwpłytkowe u chorych ze stabilną chorobą wieńcową, kierowanych do angioplastyki wieńcowej (percutaneous coronary intervention, PCI).

Ocena reaktywności płytek u chorych ze stabilną dusznicą bolesną leczonych PUFA oraz lekami przeciwpłytkowymi – ASA i klopidogrelem.

Grupę badaną stanowiło 63 chorych w wieku 30–80 lat ze stabilną chorobą wieńcową, kierowanych do planowego zabiegu angioplastyki wieńcowej. Do badania nie włączano chorych uprzednio leczonych lekami przeciwpłytkowymi i z przewlekłymi chorobami narządów wewnętrznych. Chorym zalecono niestosowanie niesterydowych leków przeciwzapalnych.

Randomizacja do grupy placebo (n=30) lub do grupy leczonej PUFA (n=33). Wszyscy chorzy otrzymywali ASA co najmniej przez 14 dni przed włączeniem do badania. Klopidogrel w dawce nasycającej 600 mg podawano po pobraniu krwi do badań, 12 godzin przed PCI. Po zabiegu chorzy otrzymywali przewlekle ASA i klopidogrel w dawce 75 mg dziennie oraz placebo lub kwasy omega-3 w dawce 1000 mg dziennie. Kapsułka kwasów omega-3 zawierała 460 mg kwasu eikozapentaenowego i 380 mg kwasu dokozaheksaenowego. Funkcję płytek oceniano przed podaniem klopidogrelu, 12 godzin po PCI, 3–5 dni po PCI i miesiąc po randomizacji.

Pierwszorzędowy punkt końcowy: indeks reaktywności płytek (P2Y12 reactivity index, PRI) po 30 dniach leczenia.

Drugorzędowy punkt końcowy: PRI w drugim i trzecim pomiarze i maksymalna agregacja płytek po stymulacji ADP w ciągu całego badania.

Średni wiek chorych wynosił 63 lata, 76% badanych stanowili mężczyźni. Nadciśnienie tętnicze stwierdzono u 97% chorych, przebyty zawał u 33%, przebytą PCI u 19%, przebyte CABG u 11%, cukrzycę u 29%, przewlekłą chorobę nerek u 24%, zespół metaboliczny u 73%, hiperlipidemię u 97%, incydenty mózgowe lub chorobę naczyń obwodowych u 30%. Palacze – 18% badanych. Średni BMI – 29 kg/m².

Stent metalowy implantowano u 73% chorych, pokryty lekiem u 27%. Średnio implantowano 1,3 stenta u jednego chorego, o średniej długości 24 mm. W ciągu miesiąca nie obserwowano zdarzeń sercowo-naczyniowych w badanych grupach.

Pierwszorzędowy punkt końcowy: średnia wartość PRI była znacząco wyższa w grupie placebo w porównaniu z grupą stosującą kwasy omega-3 (55,8% v. 43,4%, p=0,02). Agregacja płytek oceniana PRI była istotnie statystycznie niższa we wszystkich odstępach czasowych w porównaniu z wartościami wyjściowymi w obu grupach. PRI po miesiącu uległ obniżeniu o 26,2% w grupie placebo w porównaniu z wartością wyjściową (p<0,0005) i o 40,6% w grupie leczonej kwasami omega-3 (p<0,0005). Na podstawie pomiaru PRI (PRI ≥69%) na zakończenie badania, 26,7% chorych w grupie placebo i 6,1% chorych w grupie leczonej nie odpowiadało na leczenie klopidogrelem (p=0,059).

Drugorzędowy punkt końcowy: po miesiącu liczba agregujących płytek była istotnie statystycznie większa w grupie leczonej kwasami omega-3 zarówno po stymulacji 5 µmol ADP (p=0,026), jak i po stymulacji 20 µmol ADP (p=0,029). Liczba chorych opornych na leczenie klopidogrelem, na podstawie agregacji płytek po stymulacji ADP, była wyższa w grupie placebo (43,3% v. 18,2% chorych, p=0,03).

 

Dodanie kwasów omega-3 do podwójnego leczenia przeciwpłytkowego (kwas acetylosalicylowy i klopidogrel) poprawia odpowiedź płytek na klopidogrel u chorych po zabiegach angioplastyki wieńcowej.