Nefropatia indukowana środkami kontrastowymi (contrast-induced nephropathy, CIN) jest częstą przyczyną leczenia szpitalnego niewydolności nerek, wpływając na chorobowość i śmiertelność w grupie chorych otrzymujących środki kontrastowe. Lekami zmniejszającymi częstość CIN jest N-acetylcysteina (N-acetylcysteine, NAC) i kwas askorbinowy, który podobnie jak NAC jest zmiataczem wolnych rodników, chociaż posiadamy mniej danych związanych z jego korzystnym działaniem w prewencji CIN.

 

Porównanie skuteczności NAC i kwasu askorbinowego w prewencji CIN u chorych z dużym ryzykiem rozwoju niewydolności nerek, kierowanych do badania koronarograficznego.

Grupę badaną stanowiło 212 chorych w wieku ≥ 19 lat, z klirensem kreatyniny ≤ 60 ml/min wyliczanym ze wzoru Cockcrofta-Gaulta i/lub z stężeniem kreatyniny ≥ 1,1 mg/min.

Randomizacja do grupy otrzymującej NAC (n = 106 chorych) lub do grupy otrzymującej kwas askorbinowy (n = 106 chorych). NAC podawano rano przed planowanym zabiegiem i kontynuowano leczenie dzień po zabiegu w dawce 1200 mg dwa razy dziennie. Kwas askorbinowy podawano w dawce 3 g doustnie przed badaniem angiograficznym i 2 g po 12 godz. po badaniu. Wszyscy chorzy byli nawadniani roztworem soli w ilości 1 mg/godz. przez 12 godz. przed i po badaniu. W czasie badania stosowano iodixanol. Stężenie kreatyniny oznaczano rano dzień przed badaniem i rano pierwszego i drugiego dnia po badaniu

Pierwszorzędowy punkt końcowy: maksymalne stężenie kreatyniny 48 godz. po badaniu.

Drugorzędowy punkt końcowy: liczba chorych z rozpoznanym CIN, definiowanym jako wzrost stężenie kreatyniny ≥ 25% w stosunku do wartości wyjściowej lub wzrost ≥ 0,5 mg/dl w ciągu 48 godz. po zabiegu

Średni wiek chorych wyniósł 65 lat, mężczyźni stanowili 82,5% badanych. Nadciśnienie tętnicze stwierdzono u 65% chorych, cukrzycę u 38%, dyslipidemię u 100%. Palacze – 48% badanych. Średni BMI – 24,7 kg/m², średnia wartość EF – 54%. Średnie stężenie kreatyniny – 1,3 mg/dl, a z stężeniem ≥ 1,4 mg/dl było 23% chorych.

Średnia podana dawka kontrastu wyniosła 210 ml, a dawkę ≥ 140 ml otrzymało 70% chorych.

Pierwszorzędowy punkt końcowy: w grupie otrzymującej NAC średnie stężenie kreatyniny uległo obniżeniu o 0,03 mg/dl, a w grupie otrzymującej kwas askorbinowy wzrosło o 0,04 mg/dl (p = 0,026)

Drugorzędowy punkt końcowy: CIN rozpoznano u 1,2% chorych w grupie otrzymującej NAC i u 4,4% w grupie leczonej kwasem askorbinowym, ale różnica pomiędzy grupami nie była istotna statystycznie (p = 0,37).

W podgrupach badania obejmujących chorych z niewydolnością nerek (klirens kreatyniny ≤ 30 ml/min), z cukrzycą, u których podano dużą dawkę kontrastu (≥ 140 ml), z niską EF (≤ 40%) i w starszym wieku (≥ 70 lat) obserwowano trend w kierunku lepszych wyników grupach otrzymujących NAC. Natomiast różnicę istotna statystycznie w maksymalnym stężeniu kreatyniny obserwowano w grupie chorych z cukrzycą (p = 0,020) i w grupie chorych którzy otrzymali duża ilość środka kontrastowego (p = 0,032). CIN stwierdzono tylko u 12,5% chorych z cukrzycą w grupie otrzymującej kwas askorbinowy (p = 0,039).

Klinicznie liczba zdarzeń niepożądanych (zgon, zawał, rewaskularyzacja, udar i dializy) obserwowano u podobnej liczby chorych w grupach w czasie leczenia szpitalnego, po 1. i 6. mies. obserwacji.

Duża dawka NAC jest skuteczniejsza niż kwas askorbinowy w prewencji CIN, szczególnie u chorych z cukrzycą i niewydolnością nerek, kierowanych do badania angiograficznego.