Zawał okołozabiegowy jest częstym i prognostycznie niekorzystnym powikłaniem zabiegów inwazyjnych na naczyniach wieńcowych (percutaneous coronary intervention, PCI). Badania kliniczne wskazują, że statyny zapobiegają zawałom okołozabiegowym, jednak podawanie statyn rozpoczyna się zwykle po 3-7 dni po zabiegu PCI. Mechanizm działania statyn nie jest do końca znany w zapobieganiu zawałowi serca, ale jest niezależny od zmniejszenia stężenia cholesterolu. Wzrost stężenia CKMB trzy razy powyżej górnej granicy przyjęto jako punkt odcięcia dla zawału okołozabiegowego.

 

Ocena skuteczności pojedynczej, wysokiej dawki atorwastatyny w zapobieganiu wzrostowi stężenia markerów martwicy serca, u chorych u których implantowano stent.

Grupę badaną stanowiło 668 chorych w wieku ≥ 18 lat, ze zmianą de novo w naczyniu natywnym, kierowanych do PCI, z prawidłowymi stężeniami markerów martwicy serca, nie leczonych wcześniej statynami.

Randomizacja do grupy otrzymującej 24 godziny przez zabiegiem PCI 80 mg atorwastatyny (n = 338 chorych) lub do grupy kontrolnej nieleczonej (n = 330 chorych). Wszyscy chorzy otrzymywali 100 mg ASA i 300 mg klopidogrelu dzień przed zabiegiem. W czasie zabiegu stosowano UFH celem wydłużenia ACT > 250 sek. Przewlekle chorzy otrzymywali 325 mg ASA, 75 mg klopidogrelu i atorwastatynę 20 mg dziennie.

Pierwszorzędowy punkt końcowy: wzrost stężenie CKMB > 3 razy powyżej górnej granicy normy bez lub z towarzyszącym bólem w klatce piersiowej lub zmianami odcinka ST lub załamka T.

Drugorzędowy punkt końcowy: wzrost stężenie troponiny I > 3 razy powyżej górnej granicy normy. Klinicznie MACE (major adverse cardiac events) zgon, zawał i ponowna rewaskularyzacja w czasie pobytu szpitalnego.

Średni wiek chorych wyniósł 64 lata, mężczyźni stanowili 79% badanych. Nadciśnienie tętnicze stwierdzono u 74% chorych, przebyty zawał u 31%, przebyte PCI u 11%, przebyte CABG u 7,5%, cukrzycę u 38%. Palacze – 22% badanych. Średni BMI – 27,5 kg/m², średnia wartość EF – 55%. Średnie stężenie kreatyniny 1,17 mg/dl, GFR < 60 ml/min u 39,5% badanych. Średnie stężenie cholesterolu 210 mg/dl, LDL – 128 mg/dl, HDL – 48 mg/dl i TG – 155 mg/dl.

Zmiany w dwóch lub trzech naczyniach u 62% chorych. Zmiana zlokalizowana w gałęzi zstępującej przedniej u 50% chorych, w gałęzi okalającej u 19%, w prawej tętnicy wieńcowej u 29% i w pniu u 2%. Średnio leczono zmiany w 1,1 naczyniach i 1,3 zmiany na jednego chorego. Zmiany typu B2/C u 63% chorych. Średnia długość stentu 30 mm.

Pierwszorzędowy punkt końcowy: wzrost stężenia CKMB 3 razy powyżej górnej granicy normy stwierdzono u 9,5% chorych w grupie otrzymującej 80 mg atorwastatyny i u 15,8% chorych w grupie kontrolnej (OR 0,56; (95% CI 0,35-0,89; p = 0,014). Wzrost stężenia troponiny I 3 razy powyżej górnej granicy norm stwierdzono u 26,6% chorych w grupie leczonej i u 39,1% chorych w grupie kontrolnej (OR 0,56; (95% CI 0,40-0,78; p < 0,001). Szczególnie korzystny wynik leczenia obserwowano u chorych z podwyższonym stężeniem CRP. W grupie z prawidłowymi wartościami CRP wzrost CKMB 3 razy powyżej górnej granicy normy obserwowano u 11,1% chorych w grupie otrzymującej 80 mg atorwastatyny i u 15,0% chorych w grupie kontrolnej (p = 0,18). Natomiast w grupie chorych z wysokim stężeniem CRP wzrost CKMB 3 razy powyżej górnej granicy normy stwierdzono u 4,6 vs 16,5% chorych odpowiednio w grupach (p = 0,016). Podobnie w przypadku troponiny I, w grupie z prawidłowym stężeniem CRP wzrost troponiny I u 31 vs 39,5% chorych (p = 0,056), a w grupie z wysokim stężeniem CRP u 15,1 vs 38,1 % chorych odpowiednio w grupach (p = 0,002).

Drugorzędowy punkt końcowy: MACE stwierdzono u 10% chorych leczonych atorwastatyną i u 15,7% chorych w grupie kontrolnej (OR 0,63; (95% CI 0,39-0,95; p = 0,029). Zmarł 1 chory w grupie leczonej atorwastatyną, zawał serca (głównie typu non-Q) stwierdzono u 9,8 vs 15,8% chorych (p = 0,014), a zakrzepicę w stencie obserwowano u 2 vs 1 chorego odpowiednio w grupach (p = 0,57).

 

Pojedyncza wysoka dawka atorwastytyny podana w ciągu 24 godz. przed zabiegiem PCI zmniejsza ryzyko zawału okołozabiegowego, szczególnie w grupie chorych z wysokim stężeniem CRP.