Zastosowanie krążenia pozaustrojowego wiąże się z ryzykiem powikłań narządowych, obserwowanych po zabiegach operacyjnych. Powikłania te (uszkodzenie mięśnia sercowego po uzyskaniu reperfuzji, powikłania hematologiczne, uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego i nerek) związane są z reakcją zapalną wynikającą z uwolnienia wolnych rodników. N-acetylocysteina (N-acetylcysteine, NAC) jest lekiem antyoksydacyjnym stosowanym jako lek protekcyjny u chorych, którym podaje się środki kontrastowe. NAC nie była testowana u chorych w czasie zabiegów operacyjnych z użyciem krążenia pozaustrojowego.

Ocena NAC w protekcji narządowej u chorych po zabiegach kardiochirurgicznych z użyciem krążenia pozaustrojowego.

Grupę badaną stanowiło 100 chorych kierowanych do zabiegu pomostowania wieńcowego (coronary artery bypass grafting, CABG).

Randomizacja chorych do grupy otrzymującej NAC przed zabiegiem operacyjnym (n = 50) lub do grupy placebo (n = 50). NAC podawano w dawce 600 mg doustnie rano dzień przed zabiegiem i w dniu zabiegu. Dodatkowo, przed rozpoczęciem operacji podawano 150 mg/kg m.c. NAC w bolusie przez 15 min, a następnie stosowano wlew 12,5 mg/kg m.c./godz. przez 24 godz. Zabieg operacyjny wykonywano w umiarkowanej hipotermii (34°C), z podawaniem chłodnej kardiopleginy krwistej (antegrade).

Pierwszorzędowy punkt końcowy: pooperacyjne uszkodzenie mięśnia sercowego oceniane wielkością uwalnianej troponiny T w 1., 2., 4., 8., 12. i 24. godz., w 2., 3. i 4. dniu po operacji.

Drugorzędowy punkt końcowy: zawał serca rozpoznany na podstawie uwalnianych markerów uszkodzenia serca i/lub na podstawie zapisu EKG, ocena funkcji nerek, krwawienia, zespół małego rzutu, zaburzenia rytmu i średnie stężenie CKMB.

Średni wiek chorych wynosił 60,5 roku, mężczyźni stanowili 89% badanych. Dusznicę bolesną niestabilną stwierdzono u 44%, przebyty zawał u 40%. Niewydolność serca w III/IV klasie wg NYHA występowała u 44,5% chorych. W badaniu angiograficznym stwierdzono zwężenia pnia u 24% chorych, chorobę trzynaczyniową u 82%. Liczba przeszczepionych pomostów, liczba chorych z wszczepioną tętnicą piersiową lewą, czas trwania krążenia pozaustrojowego i zaklemowania aorty oraz ilość utraconej krwi były podobne w grupach.

Pierwszorzędowy punkt końcowy: nie wykazano różnicy istotnej statystycznie w stężeniu troponiny T w poszczególnych odstępach czasowych pomiędzy grupami. Nie wykazano również różnicy w stężeniu CKMB w tych samych interwałach czasowych.

Drugorzędowy punkt końcowy: w grupie otrzymującej NAC w obserwacji 30-dniowej zmarło 3 chorych, w grupie kontrolnej zgonów nie stwierdzono. Zawał pooperacyjny rozpoznano u 3 vs 1 chorego odpowiednio w grupach (p = 0,2). Stężenie kreatyniny po zabiegu operacyjnym, krwawienia, zespół małego rzutu, zaburzenia rytmu i średnie stężenie CKMB były porównywalne w grupach.

 

Profilaktyczne stosowanie NAC u chorych kierowanych do CABG z użyciem krążenia pozaustrojowego nie poprawia wyników klinicznych.