Wstęp. Migotanie przedsionków (atrial fibrillation, AF) jest najczęstsza arytmią występująca po zabiegach kardiochirurgicznych. Arytmia ta spostrzegana u 10% do 65% chorych jest odpowiedzialna za powikłania narządowe, przedłużony pobyt szpitalny i większą śmiertelność wśród operowanych chorych. Czynnikami wyzwalającymi AF, jak wynika z badań klinicznych, jest stres oksydacyjny i zapalenie. N-acetylcysteina (N-acetylcysteine, NAC) jest antyoksydantem, a zarazem mukolitykiem często stosownym u chorych z przewlekłymi chorobami płuc. U chorych po zabiegach kardiochirurgicznych NAC zmniejsza ryzyko wystąpienia niedodmy i poprawia parametry wentylacyjne płuc, teoretycznie również powinien być korzystny w prewencji wystawienia pooperacyjnego AF.
Cel badania. Ocena skuteczności NAC w zmniejszeniu liczby chorych z pooperacyjnym AF.

Grupę badaną stanowiło 115 chorych w wieku >18 lat, kierowanych do planowego zabiegu na naczyniach wieńcowych lub zastawkach, z rytmem zatokowym. Do badania nie włączano chorych z wymiarem lewego przedsionka >7 cm, z EF <25% i epizodami EF w wywiadzie.

Randomizacja do grupy otrzymującej NAC w dawce 50 mg/kg na godz. przed rozpoczęciem zabiegu, a następnie ciągły wlew po zabiegu przez 48 godz. w dawce 50 mg/kg/24 godz. (n=58 chorych), lub do grupy placebo (wlew soli fizjologicznej) (n=57 chorych). U wszystkich chorych wykonywano zabieg w krążeniu pozaustrojowym. Po zabiegu monitorowano rytm przez 2 doby. Zapis EKG wykonywano rutynowo 2 razy dziennie, lub przy zgłaszaniu objawów przez chorego. Jak epizod AF przyjmowano AF trwające dłużej >5 min. W przypadku wystąpienia pooperacyjnego AF podawano amiodaron w bolusie 150 mg a następnie wlew 15 mg/kg/24 godz.
Pierwszorzędowy punkt końcowy: AF trwające >5 min w czasie leczenia szpitalnego.

Średni wiek chorych wyniósł 58 lat, mężczyźni stanowili 79% badanych. Nadciśnienie tętnicze stwierdzono u 57% chorych, cukrzycę u 32%. Średnia wartość EF – 51%.
Stabilna dusznica bolesna u 40% chorych, niestabilna dusznica lub zawał serca bez uniesienia odcinka ST u 33%, zawał z uniesieniem odcinka ST u 23%, inna przyczyna kierowania do zabiegu kardiochirurgicznego 4%. Zabieg pomostowania naczyń wieńcowych u 93% chorych, zabieg na zastawkach u 7%. Czas trwania krążenia pozaustrojowego 99 min. Średni czas leczenia szpitalnego – 8 dni.
Pierwszorzędowy punkt końcowy: w czasie pobytu szpitalnego AF obserwowano u 3 chorych (5,2%) w grupie której podawano NAC i u 12 chorych (21,1%) w grupie placebo (OR 0,20; 95%CI 0,05-0,77; p=0,019). Średni czas trwania AF był podobny w grupach 48 vs 13 min w grupie otrzymującej NAC vs placebo (p=0,23). U wszystkich chorych rytm zatokowy powrócił spontanicznie lub po podaniu amiodaronu.
W analizie wieloczynnikowej niezależnymi czynnikami wystąpienia AF był wymiar lewego przedsionka (OR 1,18; 95%CI 1,06-1,31; p=0,002) i stosowanie NAC (OR 0,20; 95%CI 0,04-0,91; p=0,038).
Powikłania po zabiegu obserwowano u 4 chorych w grupie w której podawano NAC i u 5 chorych w grupie placebo (w tym zmarło 2 chorych).

Wnioski. NAC włączony u chorych kierowanych do planowych zabiegów operacyjnych obniża ryzyko pooperacyjnego AF.