Wstęp
Zaburzenia neurologiczne i neuropsychologiczne po zabiegach kardiochirurgicznych są powodem wzrostu chorobowości i śmiertelności, jak również przedłużonego pobytu chorego w szpitalu. Efektem przedłużającego się w trakcie zabiegów kardiochirurgicznych niedotlenienia mózgu jest uwalnianie glutaminianu, aktywującego N-methylo-D-aspartat (NMDA), który powoduje wzrost przepuszczalności dla jonów Na+ i Ca2+, powodując dalsze pogłębienie uszkodzeń neurologicznych. Siarczan magnezu jest antagonistą NMDA z udowodnionym w badaniach korzystnym wpływem klinicznym na przebieg ostrego udaru.
Cel badania
Ocena wpływu neuroprotekcyjnego siarczanu magnezu stosowanego przed zabiegiem kardiochirurgicznym oraz przez 24 godz. po jego zakończeniu.
Grupę badaną stanowiło 350 chorych leczonych kardiochirurgicznie z powodu choroby wieńcowej lub/i wady zastawkowej.
Randomizacja do grupy otrzymującej siarczan magnezu z zamiarem uzyskania stężenia w surowicy 3,6-4,8 mg/dl (n = 174 chorych) lub do grupy kontrolnej (n = 176 chorych) leczonej solą fizjologiczną we wlewie. Magnez był podawany we wlewie dożylnym 15 min przed operacją, a w czasie krążenia pozaustrojowego jego poziom w surowicy był kontrolowany co 15 min. Ocenę neurologiczną i psychoneurologiczną przeprowadzano przed zabiegiem oraz po 24 i 96 godz. po operacji w zakresie sfery umysłowej, funkcji motorycznych, czucia i funkcji mózgowych. Ocena neuropsychiczna ukierunkowana na zbadanie funkcji poznawczych (test rozumienia słów, kojarzenia słów, rozumienia symboli, sprawności motorycznej i objawów depresji) przeprowadzano dodatkowo po 3 mies.
Pierwszorzędowy punkt końcowy: chorobowość i śmiertelność po operacji.
Drugorzędowy punkt końcowy: deficyt neurologiczny i neuropsychiczny.
Średni wiek chorych wyniósł 64 lat, mężczyźni stanowili 77% badanych. Nadciśnienie tętnicze stwierdzono u 71% chorych, przebyty zawał u 37%, przebyte operacje kardiologiczne u 20%, cukrzycę u 22%, incydenty mózgowe u 2%, chorobę naczyń obwodowych u 39% chorych. Palacze – 53% badanych. Średnia wartość BMI 30 – kg/m2.
CABG wykonano u 32% chorych, operacja wady zastawkowej u 40%, CABG i operację wady zastawkowej u 28% chorych.
Pierwszorzędowy punkt końcowy: nie było różnic w liczbie zgonów w obserwacji 3-miesięcznej, jak również w liczbie powikłań pooperacyjnych, czasu hospitalizacji na oddziałach intensywnej opieki, liczby dni całej hospitalizacji, jak również liczby krwawień.
Drugorzędowy punkt końcowy: 2 chorych (1%) z grupy otrzymującej magnez i 5 chorych (3%) z grupy kontrolnej miało zdarzenia naczyniowo-mózgowe po zabiegu (p = NS). W ocenie neurologicznej po 24 godz. obserwowano pogorszenie stanu w obu grupach (p < 0,0001), po 96 godz. grupa otrzymująca magnez osiągnęła wynik sprzed operacji, natomiast w grupie kontrolnej nie uzyskano normalizacji (p = 0,003). Ocena neuropsychiczna wypadła lepiej dla obu grup po 3 mies. obserwacji. W analizie wieloczynnikowej niezależnymi czynnikami określającymi ryzyko wystąpienia zaburzeń funkcji poznawczych i depresji były zaawansowany wiek chorych (p = 0,006), stan po przebytym udarze (p = 0,003), zaawansowana choroba wieńcowa (p = 0,02) i niższy poziom edukacji (p = 0,007).
Wnioski
Podawanie magnezu w czasie operacji kardiochirurgicznych jest bezpieczne i powoduje poprawę funkcji neurologicznych w krótkim okresie obserwacji. O rozwoju zaburzeń neuropsychicznych i depresji po 3 mies. obserwacji decydują inne czynniki, a leczenie magnezem w okresie okołooperacyjnym nie jest niezależnym czynnikiem redukującym ryzyko ich wystąpienia.
Bhudia SK, Cosgrove DM, Naugle RI, Rajeswaran J, Lam BK, Walton E, Petrich J, Palumbo RC, Gillinov AM, Apperson-Hansen C, Blackstone EH Magnesium as a neuroprotectant in cardiac surgery: a randomized clinical trial. J Thorac Cardiovasc Surg. 2006 Apr, 131(4), 853-61. [PMID]: 16580444.
drukuj
