Wyniki ostatnio opublikowanych badań klinicznych wskazują na możliwość poprawy funkcji mięśnia lewej komory po podaniu do obszaru zawałowego komórek macierzystych szpiku w ostrym zawale mięśnia sercowego (acute myocardial infarction, AMI). Nieinwazyjną alternatywą dla leczenia komórkowego chorych z uszkodzeniem pozawałowym jest stosowanie czynnika pobudzającego kolonie granulocytów (granulocyte colony-stimulating factor, G-CSF), który stymuluje mobilizację komórek macierzystych szpiku. Podanie G-CSF, jak wykazano w badaniach, nie wiąże się z poprawą funkcji lewej komory, najprawdopodobniej na skutek niskiego prawdopodobieństwa dotarcia komórek macierzystych jednojądrzastych do miejsca zawałowego. Wydaje się, że afereza komórek jednojądrzastych po stymulacji G-CSF, z następowym do wieńcowym podaniem do obszaru zawałowego może zwiększyć szansę powodzenia terapii. Skuteczność obu metod terapii komórkowej nie została, jak dotąd, sprawdzona w grupie chorych z przebytym wielodniowym zawałem serca.

Ocena bezpieczeństwa i efektywności do wieńcowego podania obwodowych komórek macierzystych szpiku (peripheral blood stem cells, PBSCs) uzyskanych po stymulacji G-CSF u chorych ze świeżym i przechodzonym zawałem serca.

Ze względu na wykazane w opublikowanych uprzednio badaniach ryzyko restenozy w stencie po leczeniu G-CSF grupa chorych włączona do badania miała wykonaną rewaskularyzację z implantacją stentu pokrytego lekiem antyproliferacyjnym.

Randomizacja do grupy leczonej (n = 27 chorych z AMI oraz n = 20 z OMI) lub do grupy kontrolnej (n = 29 chorych z AMI i n = 20 z OMI). W grupach badanych, przez 3 dni podawano G-CSF w dawce 10 µg/kg m.c. Czwartego dnia wykonywano aferezę komórek mononuklearnych i podawano zawiesinę tych komórek dowieńcowo. Nie wykonywano zabiegów w grupie kontrolnej (próba niezaślepiona). MRI i ponowną koronarografię wykonywano po 6 mies.
Pierwszorzędowy punkt końcowy: zmiany wartości EF w ocenie MRI.

Drugorzędowe punkty końcowe: zmiany objętości lewej komory, rezerwa przepływu wieńcowego (coronary flow reserve, CFR) oraz MACE (major adverse cardiac events), zgon, zawał, rewaskularyzacja, leczenie szpitalne z powodu pogorszenia niewydolności serca lub nasilenia dolegliwości dławicowych.

Średni wiek chorych wyniósł 60 lat, mężczyźni stanowili 80% badanych. Nadciśnienie tętnicze stwierdzono u 40% chorych, przebyty zawał u 100%, przebyte PCI u 34%, cukrzycę u 26%, hiperlipidemię u 21%. Palacze – 31% badanych. Średnia wartość BMI – 24,5 kg/m².

Średni czas do randomizacji w grupie – AMI 7 dni, w grupie OMI 517 dni.

Pierwszorzędowy punkt końcowy: po 6 mies. w grupie chorych z AMI leczonych infuzją PBSCs, obserwowano istotny statystycznie wzrost EF w porównaniu z grupa kontrolną 5,1 ± 9,1% vs -0,2 ± 8,6% (p < 0,05). Nie wykazano istotnych zmian w EF w grupie z OMI.

Drugorzędowy punkt końcowy: po 6 mies. w grupie chorych z AMI leczonych infuzją PBSCs obserwowano istotny statystycznie spadek objętości późnoskurczowej lewej komory w porównaniu z grupą kontrolną -5,4 ± 17 ml vs +6,5 ± 21,9 ml (p < 0,05). Bez zmian w grupie chorych z OMI. Poprawę przepływu wieńcowego obserwowano w obu grupach AMI (p < 0,01) oraz w grupie OMI, leczonej PBSCs (p < 0,01).

U 6 chorych po podaniu G-CSF wystąpiły objawy niepożądane: ból kości, gorączka, ból w miejscu iniekcji i zawroty głowy. Nie obserwowano nasilenia dolegliwości dławicowych czy powikłań zatorowych. W grupie z AMI nie obserwowano wzrostu CRP, natomiast w grupie OMI w 4. dniu po podaniu G-CSF nastąpił wzrost stężenia CRP z 0,56 do 1,2 mg/dl (p < 0,001). Nie obserwowano uszkodzenia serca po zabiegach. Odsetek chorych z MACE był porównywalny w obu grupach. Restenoza po 6 mies. wystąpiła łącznie u 4 chorych (po 2 chorych z grup kontrolnych AMI i OMI).

 

Dowieńcowe podanie komórek mononuklearnych po stymulacji G-CSF, poprawia wartość EF u chorych z ostrym zawałem serca. Terapia nie wpływa na poprawę funkcji lewej komory w grupie chorych ze starym zawałem mięśnia sercowego.