Ostry zawał serca jest najczęstsza przyczyną chorobowości i śmiertelności na świecie. Przezskórna interwencja wieńcowa (percutaneous coronary intervention, PCI), normalizuje przepływ w tętnicy odpowiedzialnej za zawał, z przywróceniem żywotności obszaru niedokrwionego, ze zmniejszaniem martwicy mięśnia sercowego. Jednak u wielu chorych stwierdza się przebudowę mięśnia lewej komory po przebytym zawale serca z rozwojem niewydolności lewej komory. Jedną ze strategii postępowania u chorych po przebytym zawale serca jest terapia komórkowa, z podaniem komórek jednojądrzastych macierzystych szpiku do tętnicy odpowiedzialnej za zawał. Metoda jest klinicznie i etycznie niekwestionowana, gdyż nie obserwuje się objawów ubocznych jak i nie wymaga immunosupresji.

 

Ocena wyników leczenia, z podaniem komórek jednojądrzastych, u chorych po przebytym zawale serca z uniesieniem odcinka ST (ST-segment elevation myocardial infarction, STEMI) po 4 latach obserwacji.

Grupę badaną stanowiło 86 chorych w wieku pomiędzy 40-65 lat, po przebytym PCI w ciągu 12 godz. Od pojawienia się objawów STEMI. Zmiana zlokalizowana w odcinku proksymalnym gałęzi przedniej zstępującej. Do badania nie włączano chorych po przebytym zawale serca, z kardiomiopatią, poważnymi wadami zastawkowymi, w IV klasie NYHA niewydolności serca.

Randomizacja do grupy w której komórki macierzyste szpiku podawano dowieńcowo (n = 41 chorych) lub do grupy w której podawano roztwór soli (n = 45 chorych). Wszyscy chorzy byli leczeni farmakologicznie zgodnie z obowiązującymi zaleceniami dla STEMI. Średnio podawano 5 × 10⁷ komórek macierzystych jednojądrzastych w mililitrze, o żywotności 96%, a frakcja komórek CD34⁺ stanowiła 1,5% wszystkich komórek. U wszystkich chorych wykonywano badanie echokardiograficzne oraz SPECT.

Średni wiek chorych wyniósł 51 lat, mężczyźni stanowili 94% badanych. Nadciśnienie tętnicze stwierdzono u 46% chorych, cukrzycę u 26%, hiperlipidemię u 36%. Palacze – 36% badanych.

Średni czas od początku objawów do rozprężenia balonu – 6,6 godz. Stent pokryty lekiem antyproliferacyjnym u 82% chorych.

Badanie echokardiograficzne. Obserwowano wzrost frakcji wyrzutowej zarówno w grupie w której podawano komórki macierzyste szpiku, jak i w grupie kontrolnej. Wielkość EF w grupie leczonej vs kontrolnej wynosiła 0,484 vs 0,457 po 6 mies. (p = 0,001), 0,482 vs 0,446 po roku (p < 0,001) i 0,505 vs 0,464 po 4 latach (p < 0,001). Podobną poprawę obserwowano w innych parametrach echokardiograficznych w grupach, w odstępach czasowych. Różnica w wielkości EF była istotna statystycznie (średnia roczna 3,5%; 95% CI 1,4-5,5%; p = 0,001). Również zmniejszenie objętości końcowo rozkurczowej było większe w grupie leczonej (średnia różnica 7,6 ml; 95% CI 11,9 do 3,3 ml; p < 0,001). Nie obserwowano różnic w objętości końcoworozkurczowej (średnia różnica 5,5 ml; p = 0,08)

SPECT. Wielkość obszaru zawałowego, EF, objętości końcowoskurczowej i końcoworozkurczowej uległa poprawie w obu grupach. Różnica w wielkości obszaru zawałowego w badaniu kontrolnym po 4 latach była porównywalna w grupach (p = 0,10). Wyniki uzyskane dla EF i objętości lewej komory były porównywalne z wynikami uzyskanymi w badaniu echokardiograficznym.

 

Podanie komórek jednojądrzastych macierzystych szpiku do tętnicy odpowiedzialnej za zawał jest bezpieczne i w dłuższym okresie czasu wiąże się z poprawą funkcji lewej komory.