Nowa strategia oparta na podaniu komórek macierzystych szpiku do obszaru uszkodzonego przez niedokrwienie ma poprawić perfuzję i kurczliwość uszkodzonej części mięśnia lewej komory. W modelu zwierzęcym uzyskano poprawę w ocenie funkcji lewej komory. Wyniki uzyskane w badaniach klinicznych opartych na małej liczbie chorych są rozbieżne, a korzystny efekt w poprawie funkcji lewej komory nie jest do końca określony.

 

Ocena strategii opartej na podaniu komórek macierzystych na poprawę perfuzji i funkcji lewej komory u chorych z przewlekłym niedokrwieniem.

Grupę badaną stanowiło 50 chorych z ciężką dusznicą w III-IV klasie CCS pomimo optymalnego leczenia farmakologicznego i z co najmniej jednym segmentem niedokrwiennym w ocenie SPECT. Chorzy nie kwalifikowali się do leczenia inwazyjnego przezskórnego jak i chirurgicznego. W badaniach EF < 35%, bez cech świeżego uszkodzenia mięśnia sercowego i współistniejących chorób narządowych.

Randomizacja do grupy w której podawano komórki macierzyste szpiku (n = 25 chorych) lub do grupy placebo (n = 25 chorych). Na podstawie badania SPECT i mapowania wewnątrzsercowego z użyciem systemu NOGA ustalano region niedokrwienia do którego podawano od 8 do 10 iniekcji w ilości 0,2 do 0,3 ml (średnio 98 ´ 10⁶/ml komórek jednojądrzastych). Po 3 i 6 mies. oceniano klasę czynnością według CCS, jakość życia w ocenie kwestionariuszowej z użyciem kwestionariusza Seattle Angina Questionnaire, wydolność fizyczną w teście wysiłkowym na ergometrze i zaburzenia rytmu w 24godz. monitorowaniu holterowskim. Po 3 mies. powtarzano badanie SPECT i MRI celem oceny reperfuzji i funkcji lewej komory. W badaniu SPECT oceniano 17 segmentów zgodnie z zleceniami AHA/ACC (American Heart Association/American College of Cardiology). Oceniano kurczliwość każdego segmentu w 4 stopniowej skali. Za segment niedokrwienny uważano te segmenty, których kurczliwość była < 75% maksimum. Sumowano segmenty niedokrwienne i wyznaczano wskaźnik sumacyjny dla wysiłku i spoczynku dla segmentów niedokrwionych.

Średni wiek chorych wyniósł 63 lat, mężczyźni stanowili 86% badanych. Nadciśnienie tętnicze stwierdzono u 46% chorych, przebyty zawał u 64%, przebyte PCI u 58%, przebyte CABG u 86%, cukrzycę u 43%, hiperlipidemię u 54%. Palacze – 46% badanych. Średni BMI – 28,5 kg/m².

Po 3 mies. w kontrolnym badaniu SPECT wskaźnik sumacyjny segmentów niedokrwionych w czasie wysiłku wynosił na początku badania 23,5 punktu, a na koniec 20,1 punktu w grupie w której podano komórki macierzyste (p < 0,001). W grupie placebo odpowiednio 24,8 i 23,7 (p = 0,004). Różnica pomiędzy grupami wynosząca 2,44 punktu była istotna statystycznie (p < 0,001). W spoczynku wskaźnik ten w grupie której w której podano komórki macierzyste wynosił 18,9 punktu na początku badania i 18,3 punktu na koniec (p = 0,002), a w grupie placebo 21,0 i 20,7 punktu (p = 0,1). Różnica pomiędzy grupami nie była istotna statystycznie (p = 0,25).

W badaniu wyjściowym objętość lewej komory i EF były porównywalne w grupach. W grupie w której podawano komórki macierzyste EF po 3 mies. wzrosła z 56% do 59% w ocenie MRI (p = 0,02), w grupie placebo wartość EF była niezmienna (54 vs 53%, p = 0,55). Nie obserwowano różnic pomiędzy grupami jak i w grupach  w objętości końcowoskurczowej i końcoworozkurczowej.

Klinicznie obserwowano poprawę stanu klinicznego ocenianego w skali CCS w grupie w której podano komórki macierzyste (z 3,0 wyjściowo do 2,2 po 6 mies., p < 0,001), bez zmian w grupie placebo (2,9 wyjściowo i 2,5 po 6 mies., p = 0, 058). W ocenie jakości życia obserwowano poprawę w grupie leczonej z wzrostem z 56 do 69% w ocenianym kwestionariuszu (p < 0,001), a grupie kontrolnej z 57 do 64% (p = 0,04). Wydolność fizyczna po 6 mies. była istotnie statystycznie lepsza w grupie w której podano komórki macierzyste (p = 0,01). Nie obserwowano w obu grupach poważnych zaburzeń rytmu w monitorowaniu holterowskim.

Podanie komórek macierzystych szpiku w grupie chorych z przewlekłym niedokrwieniem wiązało się z uzyskaniem poprawy w krótkotrwałej obserwacji w perfuzji segmentów niedokrwionych w porównaniu do grupy placebo.