Komórki macierzyste szpiku mogą zmieniać przebieg zawału serca poprawiając perfuzję i funkcję lewej komory, a także zmniejszać remodeling pozawałowy. Mogą  różnicować się do nowych komórek naczyniowych i krwi lub przyspieszać mobilizację rezydualnych komórek sercowych w mechanizmie parakrynnym. Ich przekształcenie się w komórki sercowe jest mniej prawdopodobne. Dotychczasowe wyniki kliniczne z użyciem komórek macierzystych szpiku po przebytym zawale serca są rozbieżne.

Ocena perfuzji lewej komory i frakcji wyrzutowej u chorych z ostrym zawałem ściany przedniej leczonych komórkami macierzystymi szpiku podawanymi dowieńcowo.

Grupę badaną stanowiło 45 chorych w wieku 35–70 lat przebytym pierwszym zawale serca ściany przedniej z uniesieniem odcinka ST, z objawami niedokrwiennymi trwającymi do 12 godzin od ich początku, bez krytycznego zwężenia w innych naczyniach wieńcowych z wyjątkiem gałęzi przedniej zstępującej.

Randomizacja do grupy otrzymującej komórki macierzyste szpiku (n=31) lub do grupy kontrolnej (n=14). Szpik pobierano w 4–5. dniu, a ponowną angiografię z podaniem komórek macierzystych szpiku wykonywano w 5–6. dniu po zawale. Komórki macierzyste podawano techniką stop-flow w 3–4 porcjach, po 3–4 ml każda. Spoczynkowe badanie echokardiograficzne i SPECT oraz radioizotopowe lewej komory wykonywano po 4–6 dniach. Kontrolne badanie echokardiograficzne i SPECT po 3, 6 i 12 miesiącach. Wentrykulografię powtarzano po 6 i 12 miesiącach, a angiografię po 6 miesiącach.

Pierwszorzędowy punkt końcowy: zmiany w funkcji lewej komory po roku.

Drugorzędowy punkt końcowy: zmiany parametrów w badaniu echokardiograficznym oraz teście ergospirometrycznym. Klinicznie MACE (major adverse cardiac event): zgon, zawał i ponowna rewaskularyzacja.

Średni wiek chorych wynosił 50 lat, 87% badanych stanowili mężczyźni. Nadciśnienie tętnicze stwierdzono u 53% chorych, cukrzycę u 4%, hiperlipidemię u 76%. Palacze – 76% badanych.

Średni czas od początku objawów do rozprężenia balonu wynosił 240 minut. Zmiana zlokalizowana w odcinku proksymalnej gałęzi zstępującej u 58% chorych.

Pierwszorzędowy punkt końcowy: frakcja wyrzutowa oceniana radioizotopowo była większa w grupie leczonej zarówno w 6., jak i 12. miesiącu badania, ale różnica nie osiągnęła istotności statystycznej. W grupie kontrolnej frakcja wyrzutowa przez cały okres badania miała tendencję spadkową.

Wskaźnik perfuzji (suma punktów dla poszczególnych segmentów analogicznie do WMSI [wall motion score index]/16 segmentów) oceniany badaniem SPECT był w warunkach spoczynkowych porównywalny w grupach, w poszczególnych przedziałach czasowych. Natomiast w teście dypirydamolowym był istotnie statystycznie większy w grupie, w której podano komórki macierzyste szpiku. Po 6 miesiącach wynosił 2,26 w grupie kontrolnej i 2,47 w grupie leczonej (p=0,033), a po 12 miesiącach odpowiednio 2,34 v. 2,52 (p=0,014). Jeszcze większe różnice obserwowano oceniając segmenty zaopatrywane przez tętnicę odpowiedzialną za zawał. Wskaźnik perfuzji wynosił po 6 miesiącach 2,63 v. 3,06 (p=0,021), a po 12 miesiącach 2,71 v. 3,15, odpowiednio w grupach (p=0,001).

Drugorzędowy punkt końcowy: w kontrolnych badaniach echokardiograficznych nie wykazano różnic pomiędzy grupami w ocenianych parametrach (frakcja wyrzutowa, objętość końcoworozkurczowa i końcowoskurczowa, wskaźnik kurczliwości ścian i wskaźnik kurczliwości segmentów zaopatrywanych przez tętnicę odpowiedzialną za zawał). W badaniu angiograficznym przepływ wieńcowy TIMI (p=0,403), przepływ korelowany liczbą klatek filmu (p=0,473) jak i przepływ tkankowy (p=0,606) były porównywalne w grupach.

W teście ergospirometrycznym nie wykazano różnic w poszczególnych przedziałach czasowych pomiędzy grupami. MACE obserwowano częściej w grupie kontrolnej (p=0,027).

 

Podanie dowieńcowe komórek macierzystych szpiku nie poprawia frakcji wyrzutowej chorych po przebytym ostrym zawale ściany przedniej. Obserwowano nieznaczną poprawę we wskaźniku perfuzji w grupie leczonej.