Wstęp
Badania epidemiologiczne pokazują odwrotną zależność pomiędzy stężeniem HDL a częstością występowania chorób sercowo-naczyniowych. Badania kliniczne sugerują, że zwiększenie stężenia HDL wiąże się ze spadkiem śmiertelności sercowo-naczyniowej. Torcetrapib, lek blokujący białko przenoszące estry cholesterolu z cząsteczki HDL na LDL i VLDL, powoduje istotne zwiększenie stężenia HDL, ale jednocześnie stwierdzono wzrost ciśnienia tętniczego u chorych, którym podawano lek. Torcetrapib został objęty dużym programem badawczym Investigation of Lipid Level Management to Understand Its Impact in Atherosclerosis Events (ILLUMINATE), a przedstawione w omawianej pracy wyniki są częścią tego badania.

 

Ocena wpływu torcetrapibu na zmiany w naczyniach wieńcowych oceniane badaniem IVUS.

Randomizacja chorych, po 4–10 tyg. leczenia atorwastatyną w dawce 10 mg, z podwajaniem dawki co 2 tyg. do 80 mg dziennie lub maksymalnej tolerowanej, w celu zmniejszenia stężenia LDL o 15 mg/dl lub < 100 mg/dl, do grupy dalej leczonej atorwastatyną (n = 597) lub grupy leczonej atorwastatyną i torcetrapibem w dawce 60 mg dziennie (n = 591). Pomiar ultrasonograficzny zmian w naczyniach wieńcowych obejmował procentową zmianę objętości blaszki miażdżycowej wyliczonej ze wzoru: suma pól powierzchni obejmujących błonę zewnętrzną – suma pól powierzchni światła naczynia/suma pól powierzchni obejmujących błonę zewnętrzną, oraz zmianę objętości blaszki miażdżycowej wyliczanej ze wzoru: suma pól powierzchni obejmujących błonę zewnętrzną – suma pól powierzchni światła naczynia/liczba pomiarów.
Pierwszorzędowy punkt końcowy: procentowa zmiana objętości blaszki miażdżycowej po 2 latach leczenia.

Drugorzędowy punkt końcowy: zmiana objętości blaszki miażdżycowej po 2 latach leczenia.

Średni wiek chorych wynosił 57 lat, mężczyźni stanowili 70,5% badanych. Nadciśnienie tętnicze stwierdzono u 76% chorych, cukrzycę u 21%. Palacze – 18% badanych. Średni BMI – 30,5 kg/m².

Po 2 latach ponownie oceniono ultrasonograficznie 970 chorych (77%) – 446 w grupie monoterapii atorwastatyną i 464 chorych w grupie leczonej atorwastatyną i torcetrapibem. Wyjściowe stężenie Ch wynosiło 157,5 mg/dl, LDL – 84 mg/dl i HDL – 45,5 mg/dl. Po 2 latach leczenia stężenie Ch wynosiło 157,2 mg/dl w grupie leczonej atorwastatyną i 167,5 mg/dl w grupie leczonej atorwastatyną i torcetrapibem (p < 0,001), LDL 87,2 vs 70,1 mg/dl (p < 0,001) i HDL 43,9 vs 72,1 mg/dl (p < 0,001) odpowiednio w grupach. SBP odpowiednio w grupach 122,0 vs 126,4 mm Hg (p < 0,001), DBP 74,3 vs 76,0 mm Hg (p < 0,001).

Pierwszorzędowy punkt końcowy: na początku badania procentowa objętość blaszki miażdżycowej wynosiła 37,1% w grupie leczonej atorwastatyną i 37,0% w grupie leczonej atorwastatyną i torcetrapibem (p = 0,88). Po 2 latach leczenia 37,3 vs 37,1% odpowiednio w grupach (p = 0,78). Objętość blaszki wzrosła o 0,19% w grupie leczonej atorwastatyną i o 0,12% w grupie leczonej dwoma lekami (p = 0,72).
Drugorzędowy punkt końcowy: na początku badania całkowita objętość blaszki miażdżycowej w grupie leczonej atorwastatyną wynosiła 198,7 mm³, a w grupie leczonej atorwastatyną i torcetrapibem – 196,1 mm³ (p = 0,66), natomiast po leczeniu odpowiednio 192,4 vs 186,7 mm³. Nastąpiła redukcja objętości blaszki o 6,3 mm³ w grupie leczonej atorwastatyną i o 9,5 mm³ w grupie leczonej atorwastatyną i torcetrapibem (p = 0,02).
Klinicznie zgon z powodu choroby wieńcowej, zawału, udaru, leczenie szpitalne z powodu niestabilnej dusznicy bolesnej i rewaskularyzacja wystąpiły u 19,6% chorych w grupie leczonej atorwastatyną i u 21,0% chorych w grupie leczonej atorwastatyną i torcetrapibem. Objawy uboczne związane z podwyższonymi wartościami BP obserwowano u 10,6 vs 23,7% chorych odpowiednio w grupach, a BP > 140/90 mm Hg u 8,2 vs 21,3% chorych odpowiednio w grupach.

Stosowanie torcetrapibu w połączeniu z atorwastatyną wiąże się z rzeczywistym wzrostem HDL i spadkiem LDL. Obserwuje się zmniejszenie zmian miażdżycowych w naczyniach wieńcowych, ale nieistotne statystycznie w porównaniu z leczeniem samą atorwastatyną. Leczenie torcetrapibem wiąże się ze wzrostem ciśnienia tętniczego.