Nefropatia pokontrastowa (contrast-induced nephropathy, CIN) jest odpowiedzialna za zwiększoną chorobowość i śmiertelność po zabiegach inwazyjnych na naczyniach wieńcowych. W typowym przebiegu obserwuje się wzrost stężenia kreatyniny do 24 godzin po zabiegu, ze szczytem w 2-3 dniu i powrotem stężenia kreatyniny do wartości wyjściowych w ciągu 2 tygodni. Wiele czynników składa się na wystąpienie CIN, jednym z nich jest rodzaj stosowanego kontrastu. Wiadomo, że w wyniku stosowania kontrastu jonowego, wysokoosmolalnego częściej obserwuje się CIN u chorych z przewlekła niewydolnością nerek niż po kontraście niejonowym niskoosmolalnym. Jodiksanol jest niejonowym isoosmolalnym kontrastem i uważa się że jest skuteczniejszy w protekcji nerek w porównaniu z kontrastem niejonowym niskoosmolalnym, chociaż wyniki badań nie są jednoznaczne.

 

Porównanie kontrastu niejonowego izoosmolalnego – jodiksanolu z kontrastem jonowym niskoosmolalnym – ioksaglatu, u chorych z stabilną przewlekłą niewydolnością nerek kierowanych do badania diagnostycznego lub zabiegu inwazyjnego.

Grupę badaną stanowiło 146 chorych w wieku ≥ 18 lat, kierowanych do koronarografii, z stabilną przewlekłą niewydolnością nerek definiowana jako stężenie kreatyniny w 2 kolejnych badaniach ≥ 1,5 mg/dl i ≤ 3,0 mg/dl.

Randomizacja do grupy w której stosowano w czasie zabiegu jodiksanol (n = 72 chorych) lub do grupy w której stosowano ioksaglat (n = 74 chorych). N-acetylcysteinę stosowano w zależności od decyzji lekarza leczącego. Chorzy otrzymywali 25 mg difenhydraminę dożylnie i wlew roztworu soli w ilości 100 ml/godz. przez co najmniej 3-5 godz. przed zabiegiem, w czasie zabiegu i przez 12 godz. po zabiegu. Stężenie kreatyniny oceniano po 12, 24, 48 do 72 godz. po zabiegu. U chorych u których stwierdzono CIN oznaczano stężenie kreatyniny Az do powrotu do wartości wyjściowych. Klirens kreatyniny wyliczano ze wzoru Cockcrofta-Gaulta. Zmiany stężenia kreatyniny o 0,5 mg/dl lub > 25% w stosunku do wartości wyjściowej oceniano jako CIN.

Pierwszorzędowy punkt końcowy: szczytowe stężenie kreatyniny pomiędzy 0-3 dniem od zabiegu

Drugorzędowy punkt końcowy: liczba chorych z wzrostem stężenia kreatyniny ≥ 0,5 mg/dl, ≥ 1,0 mg/dl i ≥ 0,5 mg/dl lub ≥ 25% powyżej wartości wyjściowej.

Średni wiek chorych wyniósł 71,5 lat, mężczyźni stanowili 88% badanych. Nadciśnienie tętnicze stwierdzono u 88% chorych, dusznica bolesna w wywiadzie u 77%, niestabilna dusznica bolesna u 32%,  przebyty zawał u 42%, przebyte PCI u 44%, przebyte CABG u 30%, niewydolność serca u 26%, cukrzycę u 46%, hiperlipidemię u 82%, incydenty mózgowe u 18%, chorobę naczyń obwodowych u 27%. Palacze – 61% badanych. Średnie stężenie kreatyniny – 1,8 mg/dl, klirens kreatyniny 45 ml/min. Skala ryzyka CIN – 11,9 punktu.

N-acetylcysteinę otrzymało 72% chorych. Powiej 200 ml kontrastu otrzymało 56% chorych w grupie w której podawano jodiksanol i 51% chorych w grupie w której stosowano ioksaglat. Zabieg inwazyjny na naczyniach wieńcowych wykonano u 66% chorych.

Pierwszorzędowy punkt końcowy: maksymalny wzrost stężenia kreatyniny wyniósł 0,09 mg/dl w grupie w której podawano jodiksanol i 0,15 mg/dl w grupie w której stosowano ioksoglat (p = 0,07).

Drugorzędowy punkt końcowy: wzrost stężenia kreatyniny był podobny w grupach w 12, 24 i 72 godz. Średni wzrost był mniejszy w grupie w której stosowano jodikasnol niż w w której postawno ioksaglat (0,12 vs 0,31 mg/dl, p = 0,083). Zrost stężenie kreatyniny ≥ 0,5 mg/dl stwierdzono u 15,9 vs 18,2% chorych (p = 0,82), ≥ 1,0 mg/dl u 1,4 vs 4,5% chorych (p = 0,36), ≥ 25% u 15,9 vs 24,2% chorych (p = 0,28). Ostra niewydolność nerek rozpoznano u 11,1% chorych w grupie w której podawano jodiksanol i u 17,6% chorych w grupie w której stosowano ioksaglat (RR 0,63; 95% CI 0,28-1,43; p = 0,35).

Klinicznie MACE (major adverse cardiac event) zgon, zawał, ponowna rewaskularyzację stwierdzono u 6(8,6%) chorych w grupie w której stosowano jodiksanol i u 3(4,2%) chorych w grupie w której podawano ioksaglat (p = 0,32).

U chorych wysokiego ryzyka z przewlekłą niewydolnością nerek kierowanych do zabiegów angiograficznych, stosowanie niejonowego izoosmolalnego jodiksanolu nie zmniejsza ryzyka uszkodzenia nerek w porównaniu do stosowania jonowego niskoosmolalnego ioksaglatu.