Wstęp. Głównym objawem chorych przyjmowanych do szpitala z powodu zespołu ostrej niewydolności serca (acute heart failure syndrome, AHFS) jest zastój płynów. Chociaż większość chorych ma prawidłowe lub podwyższone ciśnienie tętnicze to jednak około 10% chorych ma niski rzut serca. Zgodnie z zaleceniami ta grupa chorych wymaga podawania leków inotropowych. Nowym lekiem tej grupy jest istaroksym lek o podwójnym działaniu, inotropowo-lusiotropowym. Blokując ATPazę pompy N⁺/K⁺ powodujący z jednej strony akumulację jonów wapnia w cytozolu w okresie skurczu (efekt inotropowy) i szybkie oddzielenie się jonów wapnia w wyniku stymulacji ATPazy wapniowej siateczki sarkoplazmatycznej (sarcoplasmic reticulum calcium ATPase 2, SERCA2) w okresie rozkurczu powoduje relaksację mięśnia sercowego (efekt lusiotropowy). Zalecana maksymalna dawka istaroksymu wynosi 5 µg/kg/min.
Cel badania. Ocena skuteczności istaroksymu stosowanego w różnych dawkach u chorych z AHFS.

Grupę badaną stanowiło 120 chorych w wieku pomiędzy 18 a 85 lat, z EF ≤35%, leczeni szpitalnie z powodu niewydolności serca z SBP <150 i >90 mm Hg i czynnością serca (heart rate, HR) <110 i >60 bpm przy typowym leczeniu. Chorym włączonym do badania zakładano cewnik do tętnicy płucnej i wykonywano ciągły pomiar hemodynamiczny. Do dalszego badania kwalifikowano chorych z ciśnieniem zaklinowania w tętnicy płucnej (pulmonary capillary wedge pressure, PCWP) ≥20 mm Hg.

Randomizacja w stosunku 3:1 do grupy leczonej istaroksymem lub placebo w trzech grupach po 40 chorych w każdej z grup. W grupie pierwszej istaroksym podawano w dawce 0,5 µg/kg/min, w grupie drugie 1,0 µg/kg/min i w grupie trzeciej 1,5 µg/kg/min w objętości 100 ml/godz. przez 6 godz. ocenę echokardiograficzną dokonywano w ciągu ostatnich 30 min wlewu leku.
Pierwszorzędowy punkt końcowy: zmiany PCWP po 6 godz. wlewie leku w porównaniu z placebo.
Drugorzędowy punkt końcowy: zmiany w rzucie serca (cardiac index, CI), SBP, DBP, HR i wskaźnik pracy wyrzutu prawej komory (right ventricle stroke work index, RVSWI), oraz innych parametrach echokardiograficznych i laboratoryjnych.

Średni wiek chorych wyniósł 55 lat, mężczyźni stanowili 87% badanych. Przebyty zawał stwierdzono u 42%, przebyte CABG u 7%, cukrzycę u 17,5%. Średni BMI – 27 kg/m², średnia wartość BP – 115/70 mm Hg, HR – 73 bpm.
W klasie funkcjonalnej II NYHA było 37% chorych, w klasie III – 58% i w IV – 5%. Przyczyna niedokrwienna kardiomiopatii u 64% chorych, idiopatyczna u 33%, inna u 3%. Klinicznie poszerzenie żył szyjnych u 82% chorych, rzężenia u 60% i obrzęki u 37%. Średnia wartość PCWP 25,7 mm Hg, CI – 2,7 l/min, EF – 27,2%. Średnie stężenie BNP – 226 pg/ml.
Pierwszorzędowy punkt końcowy: obniżenie PCWP obserwowano w przypadku wszystkich 3 grup chorych otrzymujących istaroksym już po 30 min jak i po 6 godz. Średnie obniżenie PCWP wyniosło -3,2, - 3,3 i -4,7 mm Hg dla dawki 0,5, 1,0 i 1,5 µg/kg/min, bez zmian PCWP po 6 godz. w grupie placebo (p<0,05 dla wszystkich dawek istaroksymu vs placebo).
Drugorzędowy punkt końcowy: w czasie podawania leku obserwowano wzrost SBP w grupie chorych otrzymujących 1,0 i 1,5 µg/kg/min leku, z wzrostem SBP o 8,3 i 15,6 mm Hg w porównaniu do wzrostu o 1,3 mm Hg SBP w grupie placebo (p=0,02 i p<0,001 odpowiednio). Nie obserwowano zmian w DBP. Spadek HR związany był z wielkością podawanej dawki leku (p=0,008, p=0,02 i p=0,006 odpowiednio dla dawki 0,5, 1,0 i 1,5 µg/kg/min) w czasie podawania leku, ale w 6 godz. podawania leku różnice pomiędzy grupami nie były istotne statystycznie. CI wzrósł tylko w grupie otrzymującej 1,5 µg/kg/min istaroksymu w porównaniu do placebo (p<0,04), podobnie jak w przypadku wzrostu RVSWI (p<0,001).
Echokardiograficznie nie obserwowano zmian w wielkości EF. Tylko w grupie otrzymującej 1,0 µg/kg/min leku obserwowano spadek wielkości objętości późnoskurczowej (p=0,03), a w grupie otrzymującej 1,5 µg/kg/min leku objętości późnorozkurczowej (p=0,02).
W badaniach laboratoryjnych nie obserwowano różnic pomiędzy grupami w poziomie neurohormonów, azotu pozabiałkowego, kreatyniny i troponiny I. Spadek stężenia Na⁺ był istotny statystycznie tylko w grupie otrzymującej 0,5 µg/kg/min istaroksymu (p=0,006). W grupach leczonych obserwowano istotne statystycznie skrócenie odstępu QTc.
W czasie badania nie zmarł żaden chory. Inne objawy uboczne u pojedynczych chorych z podobną częstością w grupach.

Wnioski. U chorych leczonych szpitalnie z powodu niewydolności serca, istaroksym obniża PCWP i możliwe że poprawia funkcję rozkurczową lewej komory. W przeciwieństwie do innych leków inotropowych w czasie podawania istaroksymu przy wzroście SBP obserwuje się zwolnienie pracy serca.