Korzystny efekt leczenia przeciwkrzepliwego u chorych z niewydolnością serca nie został jednoznacznie udowodniony. Teoretyczną przesłanką do terapii przeciwkrzepliwej stanowi wysoki odsetek powikłań zakrzepowych i zatorowych u chorych z niewydolnością serca i udowodniona skuteczność tej terapii w ograniczaniu ryzyka zatorowego. Jednakże, zarówno w badaniach retrospektywnych jak i prospektywnych (WASH, WATCH) nie wykazano korzyści ze stosowania leków przeciwkrzepliwych w porównaniu do leczenia przeciw płytkowego. Odzwierciedleniem wyników tych badań są rekomendacje ECS, w których nie zaleca się rutynowego stosowania leczenia przeciwkrzepliwego u chorych z przewlekłą niewydolnością serca ze względu na brak dowodów na modyfikację ryzyka wystąpienia zgonu i powikłań sercowo-naczyniowych w wyniku stosowania tej terapii.

Cel badania
Porównanie skuteczności leczenia przeciwkrzepliwego w odniesieniu do terapii przeciwpłytkowej i placebo w redukcji ryzyka wystąpienia powikłań zatorowo-zakrzepowych u chorych z niewydolnością serca oraz analiza bezpieczeństwa tego leczenia.

Grupę badaną stanowiło 197 chorych między 20. a 75. rokiem życia z objawową niewydolnością serca zarówno pozawałową (ischaemic heart disease, IHD), jak i na tle kardiomiopatii (dilated cardiomyopathy, DCM), w II-IV klasie wg skali NYHA, z wartością EF < 35% w ocenie echokardiograficznej, angiograficznej lub radioizotopowej. Rozpoznanie przebytego zawału opierano na podstawie badania angiograficznego (na co najmniej 2 mies. przed włączeniem do badania). U chorych z kardiomiopatią rozstrzeniową wykluczano podłoże niedokrwienne.

W grupie chorych z pozawałową niewydolnością serca średni wiek chorych wyniósł 62 lata, mężczyźni stanowili 89% badanych. Nadciśnienie tętnicze stwierdzono u 47% chorych, przebyty zawał u 83%, CABG u 29%, cukrzycę 29%, hiperlipidemię u 46%. Palacze – 57% badanych. Średnia wartość EF – 29%.

W grupie z kardiomiopatią rozstrzeniową średni wiek chorych wyniósł 56 lat, mężczyźni stanowili 78% badanych. Nadciśnienie tętnicze stwierdzono u 24% chorych, przebyty zawał u 2%, cukrzycę u 11%. Palacze – 37% badanych. Średnia wartość EF – 27%.

Pierwszorzędowy punkt końcowy: częstość udarów wyniosła 2,2% na rok i nie różniła się pomiędzy grupami. Nie odnotowano przypadków zatorowości płucnej i obwodowej. Częstość występowania pozostałych składowych złożonego punktu końcowego nie różniła się pomiędzy grupami.

W grupie IHD/ASA stwierdzono 14,9 zdarzeń końcowych na 100 chorych/rok, w grupie IHD/warfaryny 15,7 zdarzeń/100 chorych/rok. W grupie DCM/placebo – 14,8 zdarzeń na 100 chorych/rok i w grupie DCM/warfaryny – 8,9 zdarzeń/100 chorych/rok. Liczba zgonów w grupie IHD/ASA 9,6 zdarzeń 100/rok, w grupie IHD/warfaryny – 13,3, w grupie DCM/placebo – 8,9 i DCM/warfaryny – 3,0. Poważne krwawienia wystąpiły tylko w grupie warfaryny – 4,8 zdarzeń/100 chorych/rok w grupie IHD/warfaryny i 4,4 zdarzeń /100 chorych/rok w grupie DCM/warfaryny.

Tylko w grupie chorych z niewydolnością serca na tle kardiomiopatii rozstrzeniowej, leczonych warfaryną obserwowano poprawę wartości EF w porównaniu z wartościami wyjściowymi 26,8 ± 5,3% vs 32,2 ± 9,4% (p < 0,01) po roku leczenia i vs 30,6 ± 10,3% po 2 latach (p < 0,05).

Częstość występowania powikłań zatorowych jest niska u chorych z przewlekłą niewydolnością serca. Leczenie przeciwkrzepliwe nie przynosi wyraźnych efektów klinicznych.