Stosowanie statyn wiąże się ze zwiększonym ryzykiem uszkodzenia wątroby oraz ze wzrostem stężenia aminotransferazy alaninowej (alanine aminotransferase, ALT) i asparaginianowej (aspartate aminotransferase, AST). W kilku małych badaniach klinicznych wykazano jednak, że u chorych z niealkoholowym stłuszczeniem wątroby (non-alcoholic fatty liver disease, NAFLD) statyny są bezpieczne, poprawiają obraz histologiczny oraz zmniejszają stężenia ALT i AST. W krajach rozwiniętych, NAFLD jest coraz częściej rozpoznawaną jednostką chorobową, uznaną za przewlekłe zapalenie wątroby. Częścią postępowania terapeutycznego jest stosowanie statyn, jakkolwiek brak danych oceniających ich wpływ na zdarzenia sercowo-naczyniowe, które w tej grupie chorych są częste.

 

Analiza post-hoc badania oceniająca skuteczność statyn w prewencji zdarzeń sercowo-naczyniowych u chorych z NAFLD.

Grupę badaną stanowiło 1600 chorych w wieku <75 lat z rozpoznaną chorobą wieńcową, ze stężeniem LDL >2,6 mmol/l i TG <4,5 mmol/l. Do badania nie włączano chorych ze stężeniem enzymów wątrobowych trzykrotnie przewyższającym górną granicę normy.

Chorych randomizowano do grupy nadzorowanej przez lekarzy specjalistów lub do postępowania typowego. W grupie nadzorowanej przeprowadzano randomizację do grupy leczonej atorwastatyną lub do grupy, w której zalecano modyfikację stylu życia. W grupie leczonej typowo włączenie statyn zależało od decyzji lekarza prowadzącego. Kontrolne wizyty co 6 miesięcy do zakończenia badania.

U 437 chorych stwierdzono łagodny do umiarkowanego wzrost stężenia enzymów wątrobowych. Spośród nich jedynie 227 chorych otrzymywało statyny.

Pierwszorzędowy punkt końcowy: zdarzenia sercowo-naczyniowe, zgony, zgony w przebiegu choroby wieńcowej i zaostrzenie choroby wieńcowej (zawał, dusznica niestabilna, niewydolność serca), udar.

Drugorzędowy punkt końcowy: zmiany w stężeniu markerów uszkodzenia wątroby i GFR.

W grupie z nieprawidłowym stężeniem enzymów wątrobowych średni wiek chorych wynosił 60 lat, 80% badanych stanowili mężczyźni. Nadciśnienie tętnicze stwierdzono u 84% chorych, zespół metaboliczny u 91%, cukrzycę u 51%. Palacze – 11% badanych. Średni BMI – 29 kg/m². Średnie stężenie LDL wynosiło 4,9 mmol/l, HDL – 0,9 mmol/l i TG 2,2 mmol/l.

Pierwszorzędowy punkt końcowy: w grupie z nieprawidłowym stężeniem enzymów wątrobowych zdarzenia sercowo-naczyniowe wystąpiły u 20 chorych (9,7%) (3,2 zdarzenia na 100 pacjentów na rok) w grupie leczonej statynami i u 63 chorych (30%) (10 zdarzeń na 100 pacjentów na rok) w grupie nieleczonej statynami.

Drugorzędowy punkt końcowy: w grupie z nieprawidłowym stężeniem enzymów wątrobowych uległo ono istotnemu obniżeniu w grupie chorych leczonych statynami, a w grupie nieleczonej statynami stwierdzono dalszy wzrost stężenia enzymów. Stężenie ALT uległo obniżeniu o 35%, AST o 46%, a gamma-glutamylotranspeptydazy o 46% w grupie leczonej statynami (p<0,0001 dla wszystkich parametrów w porównaniu z wartościami wyjściowymi), natomiast w grupie nieleczonej statynami stężenie ALT wzrosło o 12% (p=0,003), AST o 12% (p=0,01), a gamma-glutamylotranspeptydazy o 16% (p=0,001). Po 3 latach u 89% chorych w grupie leczonej statynami stwierdzono normalizację stężenia enzymów.

Średnie stężenie LDL na zakończenie badania wynosiło 2,46 mmol/l (w grupie nieleczonej pozostało bez zmian).W grupie z normalizacją stężenia enzymów wątrobowych średnie dawki statyn wynosiły dla atorwastatyny 24 mg, dla simwastatyny 22 mg, dla prawastatyny 31 mg i dla fluwastatyny 40 mg.

W grupie leczonej statynami GFR uległ wzrostowi o 19% (p<0,0001 w porównaniu z wartościami wyjściowymi), a w grupie kontrolnej uległ obniżeniu o 6% (p=0,8).

 

Leczenie statynami jest bezpieczne i poprawia funkcję wątroby oraz redukuje liczbę zdarzeń sercowo-naczyniowych u chorych z łagodnym do umiarkowanego wzrostem stężenia enzymów wątrobowych spowodowanym niealkoholowym stłuszczeniem wątroby.