Zastosowanie n-3 wielonienasyconych kwasów tłuszczowych (n-3 polyunsaturated fatty acid, n-3 PUFA) u chorych po zawale serca wiązało się ze zmniejszeniem śmiertelności w grupie leczonej, głownie z powodu zmniejszenia liczby nagłych zgonów sercowych, co wskazywało na aktywność antyarytmiczną n-3 PUFA. Zastosowane u chorych z chorobą wieńcową wiążą się z 20% redukcją ryzyka zgonu w grupie chorych wysokiego ryzyka. Efekt antyarytmiczny n-3 PUFA był również oceniany u chorych po wszczepieniu kardiowertera-defibrylatora ale uzyskane wyniki nie były jednoznaczne. Nie oceniano skuteczności n-3 PUFA u chorych z niewydolnością serca. Dane kliniczne jakimi dysponujemy wskazują, że kwasy wielonienasycone wpływają korzystnie na procesy zapalne, agregację płytek, ciśnienie tętnicze, częstość serca, funkcję lewej komory i napięcie układu autonomicznego, odznaczając się bardzo dobrą tolerancja i bezpieczeństwem stosowania.

 

Ocena wpływu n-3 PUFA na chorobowość i śmiertelność u chorych objawową niewydolnością serca bez względu na wielkość frakcji wyrzutowej.

Grupę badaną stanowiło 6975 chorych w wieku ≥ 18 lat, z klinicznymi objawami niewydolności serca, w II-IV klasie NYHA, z określoną EF w okresie 3 mies. przed włączeniem do badania. Chorzy z EF > 40% leczeni szpitalnie z powodu niewydolności serca w ostatnim roku .

Randomizacja do grupy otrzymującej 1 g n-3 PUFA raz dziennie w kapsułce (kwas eikozapentaenowy i kwas dokozaheksaenowy w stosunku 1:1,2) (n = 3494 chorych) lub do grupy placebo (n = 3481 chorych). Dodatkowo chorzy byli randomizowani do grupy otrzymującej rosuwastatynę lub placebo. Kontrolne badania po 1., 3., 6., i 12. mies. a następnie co 6 mies. do zakończenia obserwacji. Wszyscy chorzy byli leczeni z powodu niewydolności serca zgodnie z obowiązującymi zaleceniami.

Pierwszorzędowy punkt końcowy: zgony, oraz zgony i leczenie szpitalne z powodu przyczyn sercowo-naczyniowych.

Drugorzędowy punkt końcowy: zgony sercowo-naczyniowe, zgony sercowo-naczyniowe i leczenie szpitalne, nagły zgon sercowy, zawał i udar.

Średni wiek chorych wyniósł 67 lat, w wieku > 70 lat było 42% chorych. Mężczyźni stanowili 78% badanych. Nadciśnienie tętnicze stwierdzono u 55% chorych, przebyty zawał u 42%, przebyte PCI u 12,5%, przebyte CABG u 18%, migotanie przedsionków u 19%, cukrzycę u 28%, chorobę naczyń obwodowych u 9%, przewlekłą obturacyjną chorobę płuc u 22%. Palacze – 14% badanych. Średni BMI – 27 kg/m², średnia wartość BP – 126/77 mm Hg, EF – 33,1%, EF > 40% u 9,5% chorych.

Kardiomiopatię niedokrwienną stwierdzono u 50% chorych, rozstrzeniową u 29%, nadciśnieniową u 15%, inną lub nie ustalono przyczyny kardiomiopatii u 6%. W II klasie NYHA było 63% chorych, w III – 34% i w IV – 3%.

Pierwszorzędowy punkt końcowy: zmarło 955 chorych (27,3%) w grupie otrzymującej n-3 PUFA i 1014 chorych (29,1%) w grupie placebo (HR 0,91; 95,5% CI 0,83-0,99; p = 0,041). Krzywe Kaplana-Maiera zaczęły rozchodzić się po 2 latach leczenia. Po uwzględnieniu takich zmiennych jak niewydolność serca w ostatnim roku, wszczepiony stymulator i stenoza aortalna różnica pomiędzy grupami była nieistotna statystycznie (HR 0,93; 95,5% CI 0,85-1,02; p = 0,124). Zgon lub leczenie szpitalne z przyczyn sercowo-naczyniowych odnotowano u 1981 chorych (56,7%) w grupie leczonej i u 2053 chorych (59,0%) w grupie placebo (HR 0,92; 99% CI 0,85-0,99; p = 0,009). Po uwzględnieniu zmiennych różnica pomiędzy grupami była nieistotna statystycznie (HR 0,94; 99% CI 0,87-1,02; p = 0,059). Nie wykazano różnic w podgrupach badania oceniając ryzyko zgonu lub leczenia szpitalnego z przyczyn sercowo-naczyniowych.

Drugorzędowy punkt końcowy: zmarło z przyczyn sercowo-naczyniowych 20,4% chorych w grupie leczonej i 22,0% w grupie placebo (p = 0,045). Nagły zgon sercowy u 8,8 vs 9,3% chorych odpowiednio w grupach (p = 0,333). Szpitalnie leczono 56,8 vs 58,3% chorych w grupie otrzymującej n-3 PUFA vs placebo (p =0,049), w tym z przyczyn sercowo-naczyniowych 46,8 vs 48,5% chorych (p = 0,026). Z powodu niewydolności serca leczono 28,0 vs 28,6% chorych (p = 0,147). Zarówno zawał serca (3,1 vs 3,7% chorych, p = 0, 121) jak i udar mózgu (3,5 vs 3,0% chorych, p = 0,271) obserwowano z podobną częstością w grupach.

Na zakończenie badania obserwowano istotne statystycznie zmniejszenie stężenia TG w grupie otrzymującej n-3 PUFA, z 1,42 do 1,36 mmol/l (p < 0,0001). Badanie z różnych przyczyn przerwało 28,7% chorych w grupie otrzymującej n-3 PUFA i 29,6% chorych w grupie placebo.

 

Leczenie n-3 PUFA wiąże się z niewielka korzyścią w zmniejszeniu śmiertelności i liczbie przyjęć do leczenia szpitalnego u chorych z niewydolnością serca w porównaniu z typowym postępowaniem i jest leczeniem bezpiecznym.