Wstęp
W badaniach eksperymentalnych wykazano, że podanie po zawale serca czynnika stymulującego kolonie granulocytów (granulocyte colony-stimulating factor, G-CSF) może prowadzić do zmniejszenia obszaru uszkodzenia serca i zmniejszenia śmiertelności. Również zachęcające są wyniki części badań klinicznych wskazujące na poprawę funkcji lewej komory po podaniu G-CSF, po zabiegu rewaskularyzacji naczynia wieńcowego (percutaneous coronary inetrevention, PCI) w obszarze pozawałowym. Niepokojące są jednak wyniki badań dokumentujące zwiększoną częstość restenozy w stencie po podaniu dowieńcowym G-CSF przed PCI.
Cel badania
Ocena bezpieczeństwa i skuteczności podania podskórnego G-CSF u chorych kierowanych do opóźnionej rewaskularyzacji po przebytym zawale mięśnia sercowego (ST-segement elevation myocardial infarction, STEMI).
Grupę badaną stanowiło 44 chorych z bólem w klatce piersiowej trwającym > 6 godz. do 7 dni, z akinezją co najmniej 1 segmentu w badaniu echokardiograficznym, zakwalifikowani do PCI. Chorzy w wywiadzie bez przebytego dotychczas zawału. Chorzy niestabilni klinicznie, z innymi ciężkimi chorobami i przeciwwskazaniami do podania G-CSF nie byli włączani do badania.
Randomizacja do grupy otrzymującej G-CSF (Filgrastim) w dawce 10 µg/kg m.c. dziennie przez 5 dni podskórnie (n = 23 chorych) lub do grupy kontrolnej (n = 21 chorych). Chorzy po implantacji stentu klasycznego byli leczeni klopidogrelem przez co najmniej 4 tygodnie. Kontrolne wizyty po 1 i 3 mies. i kolejne co 3 mies. Ocena skuteczności i bezpieczeństwa po roku.
Pierwszorzędowy punkt końcowy: zmiana kurczliwość globalna w badaniu MRI (tydzień po PCI vs po 3 mies.).
Drugorzędowe punkty końcowe: objętość końcoworozkurczowa i końcowoskurczowa i wielkość zawału w ocenie MRI. Złożony kliniczny punkt końcowy: zgon, zawał lub ostry zespół wieńcowy, rewaskularyzacja po roku po wykonaniu PCI. Morfologia krwi, enzymy wątrobowe i parametry zapalne. Zmiana perfuzji miokardium.
Średni wiek chorych wyniósł 59 lat, mężczyźni stanowili 89% badanych. Nadciśnienie tętnicze stwierdzono u 73% chorych, cukrzycę u 23%, hipercholesterolemię u 49%. Palacze – 58% badanych.
Średni czas od początku dolegliwości po wykonania PCI wyniósł 32 godz. w grupie otrzymującej G-CSF vs 51 godz. w grupie kontrolnej (p = NS). Średni czas od PCI do podania G-CSF 31 godz. w grupie G-CSF i 39 godz. w grupie kontrolnej (p = NS).
Pierwszorzędowy punkt końcowy: po 3 mies. obserwowano wzrost zarówno wzrost wartości EF, objętości końcoworozkurczowej i końcowoskurczowej w porównaniu do wartości wyjściowych w obu grupach, ale różnica pomiędzy grupami była nieistotna statystycznie. Wzrost wartości EF w grupie leczonej wyniósł 6,2 ± 9,0%, a w grupie placebo o 5,3 ± 9,8% (p = 0,77). Objętość zawału uległa zmniejszeniu w podobnym stopniu w grupach (-5 ml).
Drugorzędowy punkt końcowy: nie stwierdzono różnic pomiędzy grupami w częstości występowania zdarzeń niepożądanych. MACE (major adverse cardiac events) stwierdzono u 10 chorych z grupy otrzymującej G-CSF i u 8 chorych w grupie kontrolnej.
Wzrost liczby leukocytów zaobserwowano tylko w okresie podawania G-CSF (p < 0,001), podobnie jak komórek macierzystych (p < 0,001). Wystąpił również wzrost poziomu CRP (p < 0,001) i IL-6 (p < 0,001).
Perfuzja w obszarze pozawałowym w ocenie MRI była istotnie statystycznie lepsza tydzień po podaniu G-CSF (p = 0,048 w porównaniu z grupą kontrolną) jak i po 1 mies. obserwacji (p = 0,016 w porównaniu z grupą kontrolną), ale w 3 mies. badania przepływ przez obszar zawałowy był porównywalny (ocena w podgrupie 34 chorych).
Przyczyną przerwania leczenia u 2 chorych były silne bóle kostne. Łącznie objawy niepożądane wystąpiły u 7chorych (30%) z grupy leczonej i u 3 chorych (14%) w grupie kontrolnej (p = NS).
Wnioski
Podanie G-CSF po PCI u chorych po przebytym STEMI jest bezpieczne, ale nie poprawia wyników leczenia.
Engelmann MG, Theiss HD, Hennig-Theiss C, Huber A, Wintersperger BJ, Werle-Ruedinger AE, Schoenberg SO, Steinbeck G, Franz WM. Autologous bone marrow stem cell mobilization induced by granulocyte colony-stimulating factor after subacute ST-segment elevation myocardial infarction undergoing late revascularization: final results from the G-CSF-STEMI (Granulocyte Colony-Stimulating Factor ST-Segment Elevation Myocardial Infarction) trial. J Am Coll Cardiol. 2006 Oct 17, 48(8), 1712-1721. [PMID]: 17045910.
drukuj
