Członkowie rodziny pacjentów z chorobami sercowo-naczyniowymi są grupą podwyższonego ryzyka zdarzeń naczyniowych w związku z podobieństwem genetycznym i podobnym stylem życia. Zrozumienie tej sytuacji przez członków rodzin jest pierwszym krokiem prowadzącym do zmniejszenia własnego ryzyka zachorowań, poprzez wprowadzanie zmian prowadzących do prawidłowych zachowań zdrowotnych. Przekazywanie informacji i prowadzenie edukacji członków rodzin hospitalizowanych chorych z ostrymi chorobami sercowo-naczyniowymi jest wyjątkowym „momentem motywacyjnym” zachęcającym do zmian stylu życia celem obniżenia swojego ryzyka wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych.

 

Cel badania
Ocena systemu podejścia do pierwotnej prewencji członków rodzin hospitalizowanych chorych z przyczyn sercowych.

Grupę ocenianą stanowiło 501 osób członków rodzin chorych leczonych szpitalnie z powodu ostrych chorób sercowo-naczyniowych.

Randomizacja do grupy interwencyjnej w której przeprowadzano indywidualne szkolenie w zakresie zmiany stylu życia (n = 250 osób) lub do grupy kontrolnej w której oceniano zachowania zdrowotne (n = 251 osób). W grupie interwencyjnej oceniano czynniki ryzyka, przeprowadzano szkolenia w zakresie zmiany stylu życia, zachowań dietetycznych i zdrowotnych. Zachęcano do zwiększania wysiłków fizycznych i przerwania nałogu palenia tytoniu. Pomoc w prawidłowych zachowań opierano na zasadzie 5A (assess , advise, agree, assist, arrange – oceń, doradź, zgadzaj się, pomagaj, uzgadniaj). Raporty z oceny własnych zachowań przesyłano do lekarza pierwszego kontaktu. W grupie kontrolnej przekazywano krótkie informacje o prawidłowych zachowaniach zdrowotnych. W grupie interwencyjnej kontakt osobisty lub telefoniczny nawiązywano po 2 i 6 tyg., po 3, 6 i 9 mies. i na zakończenie badania. Po 6 tyg. i po 6 mies. oceniano zmiany w diecie. Po 3, 6 i 9 mies. osoby uprzednio z nieprawidłowymi wynikami miały oceniane stężenia poszczególnych składowych lipidogramu.

Pierwszorzędowy punkt końcowy: procentowa zmiana stężenia LDL.

Drugorzędowy punkt końcowy: zmiany dietetyczne, stylu życia i innych dużych czynników chorób sercowo-naczyniowych.

W wieku ≥ 65 lat było 30% biorących udział w badaniu. Mężczyźni stanowili 33% badanych. Nadciśnienie tętnicze stwierdzono u 34% badanych, a leczyło się z tego powodu 21%. nieprawidłowy lipidogramu stwierdzono u 70% badanych, a statyny pobierało 15%. Obciążony wywiad rodzinny chorobą wieńcową u 52% badanych. Palacze – 10% badanych. Średni BMI ≥ 30 kg/m² u 34% badanych. Małżonkowie lub wspólnie zamieszkujący z chorym było 66% badanych.

Pierwszorzędowy punkt końcowy: w obu grupach obserwowano obniżenie stężenia LDL, ale procentowa różnica zmian stężenia LDL nie była istotna statystycznie pomiędzy grupami. W grupie interwencyjne stężenie LDL uległo obniżeniu o 4,4 mg/dl (p = 0,03), a w grupie kontrolnej o 4,5 mg/dl (p = 0,005), różnica 1 vs 2% odpowiednio w grupach (p = 0,64). Natomiast obserwowano spadek stężenia HDL o 3,2% w grupie interwencyjnej a wzrost o 0,3% w grupie kontrolnej (p = 0,01).

Nie obserwowano różnic pomiędzy grupami w wartościach SBP (129,7 vs 129,8 mm Hg, p =0,90), DBP (79 vs 78,9 mm Hg, p = 59), BMI (27,7 vs 28,4 kg/m², p = 0,88) i obwodzie brzucha (36,2 vs 36,6 inch, p = 0,43). Liczba chorych z prawidłowym stężeniem LDL (<130 mg/dl, 60% badanych), stężeniem glukozy (65% badanych), wartościami ciśnienia tętniczego (68% badanych), BMI (36%) i obwodem brzucha (56%) była podobna w grupach.

Drugorzędowy punkt końcowy: w obu grupach obserwowano korzystne zmiany w zachowaniach dietetycznych, ale różnica pomiędzy grupami nie osiągnęła istotności statystycznej w spożywanych tłuszczach nasyconych, nienasyconych, ilości spożywanego cholesterolu, węglowodanów, białek czy włóknika. Również aktywność fizyczna wzrosła w podobnym stopniu w grupach, chociaż w grupie interwencyjnej liczba badanych którzy wykonywali wysiłki fizyczne częściej niż 3 dni w tygodniu była wyższa niż w grupie kontrolnej (33 vs 24% badanych, p = 0,02).

 

Program edukacyjny nie jest bardziej efektywny niż tradycyjny przekaz w zmianie zachowań zdrowotnych w grupie członków rodzin chorych leczonych szpitalnie z powodu chób sercowo-naczyniowych.