Wstęp. Cel badania
Cukrzyca typu 2 jest coraz częściej rozpoznawaną chorobą na świecie. Częstość choroby wieńcowej jest 3-4 krotnie częstsza u tych chorych, a długość życia jest krótsza od 5 do 10 lat. U chorych z cukrzycą typu 2 częściej stwierdza się obniżony poziom HDL i podwyższony poziom TG co wiąże się ze wzrostem ryzyka chorób sercowo-naczyniowych.
Chorzy w wieku 50-75 lat z cukrzycą typu 2 według kryteriów WHO. Do badania kwalifikowani chorzy z poziomem Ch 3.0-6.5mmol/l, stosunkiem Ch/HDL-Ch ≥4.0 i poziomem TG 1.0-5.0mmol/l.
Chorzy randomizowani do badania przez 4 tygodnie mieli modyfikowaną dietę, następnie 6 tygodni otrzymywali placebo, a następnie 6 tygodni fenofibrat. Chorzy randomizowani do grupy leczonej fenofibratem otrzymywali 200 mg leku dziennie n=4895 chorych, grupę kontrolną stanowiło n=4900 chorych. Kontrolne wizyty po 4-6 miesiącach przez okres 5 lat. Kontrolne badania krwi po 4, 8 i 12 miesiącach i następnie raz do roku. Mikroalbuminuria i badanie ekg oceniane po 2 latach i na zakończenie badania.
Pierwszorzędowy punkt końcowy: jako pierwszy zawał nie zakończony zgonem lub zgon w przebiegu choroby wieńcowej.
Drugorzędowy punkt końcowy: złożony MACE (zgon, zawał lub udar), zdarzenia sercowe (zdarzenia sercowe i rewaskularyzacja tętnic wieńcowych lub szyjnych), zgon sercowy, zgony sercowo-naczyniowe, udary krwotoczne i niedokrwienne, procedury rewaskularyzacyjne, zgony ogółem.
Trzeciorzędowy punkt końcowy: amputacje naczyniowe i neuropatyczne, nowotwory, pogorszenie funkcji nerek, retinopatia cukrzycowa, leczenie szpitalne z powodu dusznicy bolesnej i czas pobytu szpitalnego.
Grupy chorych bardzo dobrze zbalansowane. Średni wiek na początku badania 62 lata. Czas trwania cukrzycy 5 lat, BMI 29.8 kg/m2. Nadciśnienie 56% chorych, przebyty zawał 5% chorych, udar 4% chorych, choroba naczyń obwodowych 7% chorych. Poziom Ch 5.04mmol/l, LDL 3.07mmol/l, HDL 1.1mmol/l i TG 1.73mmol/l. HbA1c 6.9%, mikroalbuminuria 19% chorych, makroalbuminuria 3% chorych. Leki krążeniowe i leczenie cukrzycy porównywalne w grupach.
Pierwszorzędowy punkt końcowy: wystąpił u 288 (5.9%) chorych z grupy placebo i u 256(5.2%) chorych z grupy leczonej fenofibratem HR 0.89 (95%CI;0.75-1.05) p=0.16. (Zgony 93 chorych vs 110 chorych p=0.22, zawały 207 chorych vs 158 chorych HR 0.76(95%CI;0.62-0.94) p=0.010).
Drugorzędowy punkt końcowy: zdarzenia sercowo-naczyniowe (zgon, zawał, udar, rewaskularyzacja) 683(14%) chorych w grupie placebo i 612(13%) chorych w grupie leczonej HR 0.89(95%CI;0.80-0.99) p=0.035. Liczba zgonów ogółem, udarów, i zgonów sercowo-naczyniowych podobna w grupach. Rewaskularyzacja wieńcowa 364(7%) chorych z grupy placebo i 290(11.9%) chorych z grupy leczonej HR 0.79 (95%CI;0.68-0.93) p=0.003. Wszystkie rewaskularyzacje 471(10%) vs 380(8%) chorych w grupach odpowoednio HR 0.80(0.70-0.92) p=0.001.
Trzeciorzędowy punkt końcowy: U 539 chorych z grupy placebo rozwinęła się mikroalbuminuria(makroalbuminuria) w porównaniu do 466 chorych z grupy leczonej p=0.002. Leczenie laserem retinopatii cukrzycowej wymagało 253 chorych z grupy kontrolnej i 178 chorych z grupy leczonej p=0.003.
Nie obserwowano różnic pomiedzy grupami w objawach ubocznych. W grupie fenofibratu częściej obserwowano zapalenie trzustki 40(0.8%) chorych vs 23(0.5%) chorych p=0.031 i zatorowość płucną 53(1.1%) chorych vs 32(0.7%)chorych p=0.022.
Wnioski
Fenofibrat nie redukował ryzyka zgonu sercowego i/lub zawału serca w grupie leczonej w porównaniu do grupy kontrolnej. Główny korzystny efekt obserwowano w zmniejszeniu ilości zawału nie zakończonego zgonem i liczbie rewaskularyzacji.
Keech A, Simes RJ, Barter P, Best J, Scott R, Taskinen MR, Forder P, Pillai A, Davis T, Glasziou P, Drury P, Kesaniemi YA, Sullivan D, Hunt D, Colman P, d'Emden M, Whiting M, Ehnholm C, Laakso M; FIELD study investigators. Effects of long-term fenofibrate therapy on cardiovascular events in 9795 people with type 2 diabetes mellitus (the FIELD study): randomised controlled trial. Lancet. 2005 Nov 26, 366(9500), 1849-1861. [PMID]: 16310551.
Keech AC, Mitchell P, Summanen PA, O’Day J, Davis TM, Moffitt MS, Taskinen MR, Simes RJ, Tse D, Williamson E, Merrifield A, Laatikainen LT, d’Emden MC, Crimet DC, O’Connell RL, Colman PG; FIELD study investigators. Effect of fenofibrate on the need for laser treatment for diabetic retinopathy (FIELD study): a randomised controlled trial. Lancet. 2007 Nov 17, 370(9600), 1687-1697. [PMID]: 17988728.