W codziennej praktyce zmiany w naczyniach wieńcowych są oceniane głównie wzrokowo, rzadziej na podstawie oceny angiografii ilościowej (quantitative coronary angiography , QCA). Z badań klinicznych wynika, że najlepszą ocenę istotności zmian w naczyniach wieńcowych, szczególnie w grupie chorych z chorobą wielonaczyniową, jest ocena oparta na przepływie wieńcowym z określeniem cząstkowej rezerwy przepływu (fractional flow reserve, FFR).

Porównanie dwóch metod oceniających zmiany stenotyczne w naczyniach wieńcowych metodą QCA vs FFR.

Grupę badaną stanowiło 1005 chorych z wielonaczyniową choroba wieńcową, ze stenozą co najmniej 50% w 2 lub 3 naczyniach nasierdziowych, ze zmianami zakwalifikowanymi do stentowania. Do badania nie włączano chorych z chorobą pnia i ostrym zawałem serca z uniesieniem odcinka ST.

Randomizacja do grupy, w której istotność zmian określano na podstawie badania angiograficznego (n=496 chorych) lub na podstawie oceny FFR, kwalifikując do stentowania zmiany z FFR ≤0,8 (n=509 chorych). U chorych implantowano tylko stenty pokryte lekami antyproliferacyjnymi. W celu wywołania hiperemii stosowano adenozynę w dawce 10 µg/kg/min dożylnie. Przezskórny zabieg inwazyjny i leki stosowane w czasie zabiegów zgodnie z obowiązującymi standardami.

Pierwszorzędowy punkt końcowy: złożony: zgon, zawał i ponowna rewaskularyzacja po roku.

Drugorzędowy punkt końcowy: klasa funkcjonalna, liczba stosowanych leków przeciwdławicowych, ocena jakości życia.

Średni wiek chorych wyniósł 64 lata, mężczyźni stanowili 74% badanych. Nadciśnienie tętnicze stwierdzono u 64% chorych, niestabilną dusznicę bolesną u 32%, przebyty zawał u 36%, przebyte PCI u 28%, cukrzycę u 25%, hiperlipidemię u 73%. Palacze – 29% badanych.

Stenoza 50–70% w 42%, 70–90% w 39%, 90–99% w 15% i całkowite zamknięcie naczynia w 4% zmian. Zmiany w początkowym odcinku gałęzi przedniej zstępującej u 39% chorych. FFR >0,8 w 37% zmian. Średnio implantowano 2,7 stentu w grupie ocenianej na podstawie badania angiograficznego i 1,9 stentu w grupie ocenianej metodą FFR (p<0,001). Średnie użycie kontrastu odpowiednio w grupach 302 vs 272 ml (p<0,001), koszt materiałów – 6007 vs 5332 dolary (p<0,001) i średni czas pobytu szpitalnego 3,7 vs 3,4 dnia (p=0,05).

Pierwszorzędowy punkt końcowy: stwierdzono istotnie statystycznie częściej w grupie ocenianej na podstawie badania angiograficznego. Zdarzenia niepożądane wystąpiły u 91 (18,3%) chorych w porównaniu do 67 (13,2%) chorych w grupie oceniane na podstawie FFR (p<0,02). Różnica pomiędzy grupami była już widoczna po 1 mies. obserwacji i wyniosła 2,9%, po 6 mies. – 4,9%, po 12 mies. – 5,1% i po 18 mies. – 5,3%.

Drugorzędowy punkt końcowy: poszczególne składowe punktu pierwotnego wystąpiły z podobną częstością w grupach. Zmarło 3,0 vs 1,8% chorych (p=0,19), zgon lub zawał stwierdzono u 11,1 vs 7,3% chorych (p=0,04), ponowną rewaskularyzację wykonano u 9,5 vs 6,5% chorych (p=0,08) odpowiednio w grupie ocenianej na podstawie angiograficznej vs FFR. Bez objawów dławicy po roku obserwacji było 78 vs 81% chorych w grupach (p=0,2). Liczba stosowanych leków przeciwdławicowych była podobna w grupach – 1,2 leku. Szczególnie dobre wyniki kliniczne odnotowano w grupie chorych z cukrzycą i ostrym zespołem wieńcowym, z oceną zmian metodą FFR.

Średni koszt rocznego leczenia chorych ocenianych metodą angiograficzną wyniósł 14 357 dolarów, a w grupie ocenianej metodą FFR – 12 291 dolarów .

Rutynowy pomiar FFR ze stentowaniem zmian stentami pokrytymi lekiem antyproliferacyjnym u chorych z chorobą wielonaczyniową ma przewagę nad obecnie stosowaną metodą opartą na badaniu angiograficznym w uzyskanych wynikach klinicznych.