Tętniak aorty brzusznej rozpoznawany jest coraz częściej zwłaszcza w grupie starszych mężczyzn. Ryzyko pęknięcia tętniaka jest wprost proporcjonalne do jego wymiaru. Obok tradycyjnego leczenia operacyjnego coraz większą liczbę chorych leczy się drogą przeznaczyniową. Z dotychczasowych badań wynika, że leczenie przeznaczyniowe jest korzystniejsze od leczenia operacyjnego, głównie z powodu niższej śmiertelności okołozabiegowej. Długoterminowe wyniki leczenia przeznaczyniowego są niepełne, oparte na rejestrach, w których obserwowano chorych po implantacjach protez pierwszej generacji obecnie raczej już niestosowanych. Dotychczas publikowane badania kliniczne obejmowały okresy najdalej 2–3 letnie, dlatego dane dotyczące odległych efektów leczenia, jak i ich kosztów są ograniczone.

Porównanie długoterminowych wyników leczenia tętniaków aorty brzusznej metodą przeznaczyniową z tradycyjnym leczeniem operacyjnym.

Grupę badaną stanowiło 1252 chorych w wieku ≥60 lat z tomograficznie potwierdzonym tętniakiem aorty brzusznej o wymiarze ≥5,5 cm, zakwalifikowanych zarówno do leczenia chirurgicznego, jak i inwazyjnego.

Randomizacja do grupy leczonej przeznaczyniowo (n=626) lub do grupy leczonej operacyjnie (n=626). Wykonanie zabiegów planowano w ciągu miesiąca po randomizacji. Kontrolne badanie tomograficzne wykonywano po 1. i 3. miesiącu w grupie leczonej przeznaczyniowo oraz corocznie w obu grupach chorych.

Pierwszorzędowy punkt końcowy: zgony z każdej przyczyny, zgony związane z tętniakiem, powikłania zależne od implantowanych protez i ponowne interwencje po wykonanych zabiegach.

Średni wiek chorych wynosił 74 lata, 91% badanych stanowili mężczyźni. Chorobę serca stwierdzono u 42% chorych, cukrzycę u 10,5%. Palacze – 22% badanych. Średni BMI – 26,5 kg/m², średnia wartość BP – 148/82 mmHg.

Średni wymiar tętniaka aorty brzusznej wynosił 6,5 cm. Średni czas od randomizacji do leczenia inwazyjnego wynosił 35 dni, a w przypadku leczenia operacyjnego – 44 dni.

Pierwszorzędowy punkt końcowy: w ciągu 30 dni po zabiegu zmarło 11 chorych (1,8%) w grupie leczonej przeznaczyniowo i 26 chorych (4,3%) w grupie leczonej operacyjnie (OR 0,39; 95% CI 0,18–0,87; p=0,02). W okresie leczenia szpitalnego zmarło 14 chorych (2,3%) v. 36 chorych (6,0%) odpowiednio w grupach (OR 0,39; 95% CI 0,20–0,76; p=0,006).

W czasie całego badania zmarło 260 chorych leczonych przeznaczyniowo i 264 chorych leczonych operacyjnie (p=0,72). W ciągu pierwszych 6 miesięcy po zabiegu stwierdzono mniej zgonów w grupie leczonej inwazyjnie, ale różnica nie była istotna statystycznie (p=0,06). Zgony bezpośrednio zależne od tętniaka stwierdzono u 36 chorych w grupie leczonej inwazyjnie i u 40 chorych w grupie leczonej operacyjnie (p=0,73). W czasie pierwszych 6 miesięcy zmarło 14 chorych leczonych przeznaczyniowo i 30 chorych leczonych operacyjnie (p=0,03), w okresie od 6 miesięcy do 4 lat 12 chorych v. 8 chorych (p=0,44) odpowiednio w grupach. Po 4 latach więcej zgonów stwierdzono w grupie leczonej inwazyjnie: 10 chorych v. 2 chorych w grupie leczonej operacyjnie (p=0,05).

Powikłania związane z implantowanymi protezami obserwowano u 282 chorych w grupie leczonej inwazyjnie i u 78 chorych w grupie leczonej operacyjnie (p<0,001). Pęknięcie endoprotezy stwierdzono u 25 chorych w grupie leczonej przeznaczyniowo, z czego 7 chorych wymagało leczenia operacyjnego. Kolejnych 18 chorych z grupy leczonej inwazyjnie wymagało leczenia operacyjnego z innych przyczyn. Liczba powikłań była większa w grupie leczonej inwazyjnie we wszystkich okresach badania (0–6 miesięcy, 6 miesięcy–4 lata, >4 lat) i istotna statystycznie (p<0,001 dla wszystkich okresów). Ponownych interwencji wymagało 145 chorych w grupie leczonej przeznaczyniowo i 55 chorych w grupie leczonej inwazyjnie (p<0,001). Podobnie jak w przypadku powikłań liczba interwencji była większa w grupie leczonej inwazyjnie (p<0,01 dla wszystkich okresów badania).

Koszt leczenia przeznaczyniowego wynosił 19 700 $, a operacyjnego 17 920 $ i był średnio o 1780 $ wyższy w początkowym okresie leczenia. Średni koszt leczenia powikłań wynosił 3450 $ i 670 $ odpowiednio w grupie leczonej inwazyjnie i operacyjnie. Po 8 latach średni koszt leczenia wynosił 23 150 $ w grupie leczonej inwazyjnie i 18 600 $ w grupie leczonej operacyjnie.

 

Śmiertelność okołozabiegowa jest niższa w grupie leczonej przeznaczyniowo, ale w obserwacji wieloletniej nie stwierdzono różnic w liczbie zgonów. Leczenie przeznaczyniowe wiąże się z większą liczbą powikłań i ponownych interwencji, co wyraźnie zwiększa koszt leczenia.