Stentowanie zmian w tętnicach szyjnych jest alternatywnym sposobem postępowania w porównaniu z leczeniem chirurgicznym. Brak jest danych oceniających czy stentowanie jest równie bezpieczne, jak i w długoterminowej obserwacji zapobiega udarowi podobnie jak leczenie chirurgiczne. Badenie EVA-3S przerwano ponieważ 30 dniowe wyniki wskazywały na wyższe ryzyko udaru i zgonu u chorych u których stentowano zmiany.

 

Wyniki 4-letnie badania.

Grupę badaną stanowiło 527 chorych >18. roku życia, którzy przebyli TIA, udar lub zawał siatkówki w okresie 120 dni przed randomizacją, ze stenozą 60-99% w tętnicy szyjnej według kryteriów NASCET.

Randomizacja do grupy leczonej chirurgicznie (n = 262 chorych) lub grupy, w której wykonano stentowanie tętnicy szyjnej (n = 265 chorych). Wybór stentu i systemu protekcji pozostawiono operatorom. U wszystkich chorych leczonych metodą przezskórną stosowano 100-300 mg ASA dziennie i 75 mg klopidogrelu dziennie lub 500 mg tiklopidyny dziennie przez 3 dni przed zabiegiem i przez 30 dni po zabiegu. Ocenę neurologiczną przeprowadzano po 48 godz., po 30 dniach i 6 mies., a następnie co 6 mies. do zakończenia obserwacji.
Drugorzędowy punkt końcowy: złożony, udar lub zgon w okresie 30 dni po zabiegu, lub udar po stronie poddanej rewaskularyzacji w dalszej obserwacji i w okresie od randomizacji do zabiegu.

Średni wiek chorych wyniósł 70 lat, mężczyźni stanowili 75% badanych, ≥ 70. roku życia było 60% chorych w grupie endarterektomii i 52% chorych w grupie stentowanej. Nadciśnienie tętnicze stwierdzono u 72% chorych, przebyty zawał u 12%, przebyte PCI u 13%, cukrzycę 24%, hiperlipidemię u 57%, udar u 20% w grupie endarterektomii i 13% chorych w grupie stentowanej (p = 0,02), przebyty TIA u 24%. Palacze – 24% badanych. Średnia wartość BMI – 26 kg/m². Średnia wartość BP – 142 mm Hg.

Z powodu TIA do zabiegu zakwalifikowano 34% chorych, zaburzeń widzenia – 13%, udaru niedokrwiennego – 51%, zawału siatkówki – 2%. Większość chorych była w dobrym stanie neurologicznym (0-2 stopień w skali Rankina). Stopień stenozy tętnic szyjnych podobny w grupach.

Drugorzędowy punkt końcowy: udar po stronie poddanej rewaskularyzacji lub zgon w okresie 30 dni po zabiegu lub udar po stronnie poddanej rewaskularyzacji w dalszej 4 letniej obserwacji stwierdzono u 15 chorych (6,2%) w grupie leczonej chirurgicznie i u 29 chorych (11,1%) w grupie w której stentowano zmiany (HR 1,97; 95% CI 1,06-3,67; p = 0,03). Również ryzyko udaru bez względu na umiejscowienie lub zgonu w okresie okołooperacyjnym było istotnie statystycznie niższe w grupie leczonej chirurgicznie (HR 1,77; 95% CI 1,03-3,02; p = 0,04). Natomiast ryzyko udaru lub zgonu w okresie 4 lat obserwacji było podobne w grupach (HR 1,39; 95% CI 0,96-2,00; p = 0,08).

Ryzyko udaru po stronie poddanej rewaskularyzacji z znacznym uszkodzeniem neurologicznym (≥ 3 stopień w skali Rankina) lub zgonu w okresie okołooperacyjnym (HR 2,00; 95% CI 0,75-5,33; p = 0,17), udaru z znacznym uszkodzeniem neurologicznym lub zgonu w okresie okołooperacyjnym (HR 1,68; 95% CI 0,74-3,84; p = 0,22), udaru z znacznym uszkodzeniem neurologicznym lub zgonu w okresie 4 lat (HR 1,20; 95% CI 0,78-1,85; p = 0,41) było podobne w grupach.

Ryzyko udaru po stronie poddanej rewaskularyzacji w okresie pomiędzy 31 dniem a 4 rokiem obserwacji było podobne w grupach (HR 0,75), i udar stwierdzono u 2,0% chorych w grupie leczonej chirurgicznie i 1,3% w grupie leczonej inwazyjnie. Ryzyko zgonu nie związanego z zabiegiem również było podobne w grupach (16,0 vs 16,1% chorych, HR 1,07).

Wyniki badania wskazują, że stentowanie tętnic szyjnych jest równie skuteczne jak endarterektomia w prewencji udaru po stronie poddanej rewskularyzacji, ale ze względu na bezpieczeństwo stosowanej metody należy zachować szczególną ostrożność przy wyborze alternatywnej metody w porównaniu z endarterektomią u chorych z objawowym zwężeniem tętnicy szyjnej.